Wednesday, December 24, 2008

Ρεάλπολιτικ

Στις 23 Δεκεμβρίου και με αφορμή τα εννενηκοστά γενέθλιά του, έδωσε ο τ. καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ μια συνένευξη στη γερμανική τηλεόραση, στην οποία, μεταξύ των άλλων , προσδιόρισε τις δυο ανθρωπολογικές κατηγορίες των πολιτικών ανδρών .“Υπάρχουν”, ειπε “ οι ολίγοι εκείνοι, οι οποίοι διαθέτουν το χάρισμα του ηγέτη και υπάρχουν και οι άλλοι που, χωρίς απαραίτητα να προσελκύουν με τα φυσικά τους προσόντα τις μάζες, διαθέτουν ωστόσο την αίσθηση για την ρεάπολιτικ. Οι πρώτοι θα περάσουν στις σελίδες της Ιστορίας, χωρίς να έχουν απαραίτητα ευεργετήσει τους συνανθρώπους τους. Οι δεύτεροι ίσως παραμείνουν τελικά αφανείς αλλά οπωσδήποτε χρήσιμοι για το κοινωνικό σύνολο σε μια δεδομένη στιγμή” .
Σε τούτες τις μέρες μας που ένας στην κυριολεξια θεομπαίχτης ρασοφόρος αποδείχτηκε τελικά υπέρτερος σε ρεαλισμό από πολλούς πολιτικούς μας, είναι, νομίζω, χρήσιμο να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας τη σημασία του τεχνικού αυτού όρου και να αναλογισθούμε αν οι σημερινοί μας πολιτικοί άρχοντες είναι ικανοί να τον εφαρμόσουν στην πράξη.
O όρος "ρεάλπολιτίκ" ( η πατρότητα του οποίου θα πρεπει να αποδοθεί, κατά πάσαν πιθανότητα, στον καγκελλάριο Bίσμαρκ) σημαίνει τον πολιτικό ρεαλισμό, τον προσανατολισμό, δηλαδή, της πολιτικής πράξης όχι σε κάποιες υπερβατικές κατηγορίες (όπως, για παράδειγμα,τη "Θεία Bούληση") ή ιδεολογικά αξιώματα (π.χ. : "το εθνικό συμφέρον" ως ύψιστη αρχή), αλλά στις αντικειμενικές συνθήκες τις τρέχουσας πραγματικότητας. Oι θεωρητικές καταβολές του πολιτικού ρεαλισμού, που έχει επικρατήσει ως σχολή σκέψης κατά τη νεότερη και πρόσφατη περίοδο, είναι τόσο παλαιές όσο και αυτός ο ίδιος ο γραπτός πολιτικός στοχασμός: από τη συγγραφή του "Πελοποννησιακού Πολέμου" από τον Θουκυδίδη (περ. 460-400 π.X.) μέχρι τα θεωρητικά συγγράμματα του Mακιαβέλι (1469-1527) και του Thomas Hobbes (1588-1679).
Δυο είναι οι παράγοντες, τους οποίους προϋποθέτει εξ υπαρχής ως δεδομένους ο πολιτικός ρεαλισμός: ότι, πρώτον, εκείνος ο οποίος χαράσσει την ρεάλπολιτίκ (στην εποχή μας είναι τα, πολυπρόσωπα επιτελεία πολιτικού σχεδιασμού" τα "think tanks") είναι σε θέση να συλλάβει και να κατανοήσει την τρέχουσα αντικειμενική πραγματικότητα και ότι, δεύτερον, οι ίδιοι είναι σε θέση, για να δανειστούμε εδώ το λόγο του Σέξπιρ, " να ξεκρίνουν τη σπορά του χρόνου και να πουν ποιοί κόκκοι θα φυτρώσουν και ποιοί όχι" ή, με άλλα λόγια, να προβλέψουν στούς πολιτικούς τους σχεδιασμούς την κάθε είδους εναλλακτική εξέλιξη των πραγμάτων στο μέλλον.
Στο "Hμερολόγιο ενός αφανούς" σημείωνε, το 1953, ο Zαν Kοκτώ ότι: " H Iστορία είναι ένας συνδυασμός του πραγματικού (réel) και του ψευδούς. Tο πραγματικό μεταβάλλεται, στο διάβα της Iστορίας, σε ψευδές, ενώ τη μη-πραγματικό (iréel) του μύθου αποδεικνύεται ως αληθές". Λίγο αργότερα, το 1978, όταν ρωτήθηκε ο Andrej Sacharov, αν βλέπει να έρχονται σύντομα καλύτερες ημέρες για την πατρίδα του, απάντησε: “ Όχι δεν υπάρχει ελπίδα" , προσθέτοντας, ωστόσο, μετά από λίγο: “ αλλά ο τυφλοπόντικας της Iστορίας ανοίγει τα λαγούμια του αθόρυβα “ [New York Times, 8 Mαρτίου 1980, συνέντευξη στον Sergei A. Kovalev ]. Ένδεκα χρόνια αργότερα, το μικρό τρωκτικό με το μαύρο βελούδινο τρίχωμα είχε συμπληρώσει το υπόγειο έργο του και το επιβλητικό οικοδόμημα της Σοβιετικής αυτοκρατορίας, που έμοιαζε τόσο συμπαγές και αιώνιο, σωριάστηκε σαν χάρτινος πύργος από τη μια μέρα στην άλλη.
Ποια μοίρα, άραγε, επιφυλάσσει ο τυφλοπόντικας της Ιστορίας στον Προϋπολογισμό που μόλις κατέθεσαν οι κυβερνώντες στη Βουλή ή στις “μεταρρυθμίσεις” που με τόσο στόμφο διαλαλεί ο κ. πρωθυπουργός;

Wednesday, December 10, 2008

Στους χρόνους του Νεο-Καραμανλισμού

Ας υποθέσουμε ότι κάποτε, στο απώτερο μέλλον, ένας ερευνητής θα ενδιαφερθεί να καταγράψει την ιστορία του κοινωνικού κινήματος στη χώρα μας κατά την χρονική περίοδο που διατρέχουμε σήμερα. Μια περίοδο που εγκαινιάζεται τον Μάρτιο του 2004, με την έλευση στην Εξουσία της σημερινής κυβερνώσας παράταξης, συνεκτικό κρίκο της οποίας αποτελεί (όπως τεκμηριώνεται από τις δημοσκοπήσεις) η φυσιογνωμία του ηγέτη της. Ένα κεφάλαιο από την νεοελληνική μας ιστορική περιπέτεια που θα κλείσει μοιραία με την αποχώρηση του ίδιου ηγέτη από την πολιτική σκηνή και το οποίο θα φέρει τον ταιριαστό τίτλο «Νεο-Καραμανλισμός».
Ποια είναι τα ιδιαίτερα τυπολογικά χαρακτηριστικά της περιόδου του «Νεο-Καραμανλισμού», τα οποία ενδεχομένως θα εντοπίσει ο ιστορικός του μέλλοντος; Στο ερώτημα αυτό δεν θα δυσκολευτεί να δώσει μιαν απάντηση ο ερευνητής μας με τα δεδομένα που θα έχει στη διάθεσή του και τα οποία θα τον οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι ο «Νεο-Καραμανλισμός» ταυτίζεται στην ουσία με την παλιννόστηση μιας τάξεως πραγμάτων που έμοιαζε να έχει ήδη ξεπεραστεί.
Ο λόγος εδώ για την εμφάνιση μιας ιδιαίτερης ολιγομελούς κοινωνικής κατηγορίας στη δημόσια ζωή, των golden boys οι οποίοι είτε ως υπουργοί με ιδιαίτερα προικισμένους κουμπάρους, συζύγους και λοιπούς εξ αγχιστείας συγγενείς είτε ως ρασοφόροι «πνευματικοί» των αιρετών αρχόντων, είτε ακόμη ως αυλικοί στον περίγυρο πρωθυπουργικών συζύγων θα αναπτύξουν μια πολυσχιδή δραστηριότητα που θα τους αποφέρει κέρδη διόλου ευκαταφρόνητα.Η ιστορική αναλογία με την «χρυσή νεολαία», τη Jeunesse doree στη Γαλλία είναι ενδεικτική: είναι οι νεαροί βλαστοί της γαλλικής αστικής τάξης που θα σηκώσουν , μετά την εκτέλεση του Ροβεσπιέρρου (1794), πρώτοι κεφάλι στην επαναστατημένη Γαλλία ως προπομποί της αντιδραστικής Παλιννόστησης.
΄Ενα περαιτέρω χαρακτηριστικό του Νεο- Καραμανλισμού, στοιχείο αναχρονισμού που αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιζήμιο για το δημόσιο βίο της χώρας κατά την περίοδο αυτήν, είναι η ιδιαίτερη φροντίδα που θα επιδείξουν οι αιρετοί άρχοντες για να βολέψουν τα «δικά τους» παιδιά σε θέσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα, καταργώντας ή φαλκιδεύοντας τα όσα θεσμικά μέτρα απέτρεπαν από τον κάθε είδους φαβοριτισμό (κοινώς: ρουσφέτι).
Με το Νεο-Καραμανλισμό συνδέεται επίσης μια, είναι αλήθεια, όχι πρωτόφαντη για τα νεοελληνικά δημόσια πράγματα, κενόλογη ρητορεία γύρω από κάποιες μεταρρυθμίσεις που επιχιρει η κυβέρνηση , σε πείσμα όλων των κακόβουλων εχθρών του γένους. Λόγια κενά περιεχομένου, που τα καθιστά υβριστικά για τους αρχομένους η απτή πραγμακότητα .
Ο ιστορικός του μέλλοντος θα έχει όμως και άλλες πηγές, κατά τεκμήριο πιο αντικειμενικές, για να εγκύψει στην ανάλυση του Νεο-Καραμανλισμού. Είναι τα μέσα ενημέρωσης, ιδιαίτερα ο ξενόγλωσσο Τύπος ο οποίος περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα τα γεγονότα των ημερών μας. Αναλύσεις οι οποίες ταυτίζουν τον Νεο- Καραμανλισμό με την απόλυτη αδυναμία των οργάνων του κράτους να προστατέψουν το βιός αλλά και αυτή την ίδια τη ζωή των πολιτών του. Μια αστυνομία, η οποία, κατά γενική ομολογία των ξένων αναλυτών, αποδείχθηκε εγκληματικά ανίκανη να τιθασεύσει το μένος του ληστρικού λούμπεν-προλεταριάτου, το οποίο τις μέρες του Δεκέμβρη του 2008 θριάμβευσε ανενόχλητο σε ολόκληρη την επικράτεια.
Στους χρόνους του Νεο-Καραμανλισμού θάφτηκαν, μαζί με το κουφάρι ενός αθώου δεκαπεντάχρονου παιδιού, και οι ελπίδες...