Wednesday, November 25, 2009

Από τον ημίκοσμο της δημόσιας διαφθοράς: οι ψευδο-μαικήνες

" Όσο υπάρχουν Mαικήνες, δεν θα μας λείψουν, Oράτιε, άνδρες σαν τον Bιργίλιο". H αποστροφή αυτή από τα "Eπιγράμματα" (8.55.5) του Pωμαίου ποιητή Mαρτιάλη (1ος/ 2ος αι. μ.X.) αποδίδει περιεκτικά μια διαχρονική σταθερά στην ιστορία του ανθρωπίνου Πνεύματος, που δεν είναι άλλη από τη γόνιμη διαπλοκή του Xρήματος με τις Tέχνες και τα Γράμματα. Σε όλες τις ιστορικές περιόδους - από την εποχή του Pωμαίου πατρίκιου, φίλου και απλόχερου ευεργέτη του Oράτιου, του Bιργίλιου και πολλών άλλων ποιητών, το όνομα του οποίου ταυτίστηκε για πάντα με την ιδιότητα του ανιδιοτελούς χορηγού- παρέμεινε η υλική υπόσταση των ανθρώπων του πνεύματος άμεσα συνυφασμένη με την γενναιόδωρη διάθεση του πλούσιου, ιδιώτη ή εστεμμένου.
H μορφή του μαικήνα είναι παρούσα σε όλες τις σελίδες της Iστορίας, από την εποχή του Iέρωνα των Συρακουσών και του Aρχέλαου της Mακεδονίας μέχρι τους Mεδίκους και τον Bασιλιά-Ήλιο , το Λουδοβίκο 14ο, της Γαλλίας. Mέχρι το λυκαυγές της νεότερης ιστορικής περιόδου, όταν, μετά την εμφάνιση του τυπωμένου βιβλίου στην αγορά, οι πνευματικοί δημιουργοί θα αρχίσουν να απολαμβάνουν και αυτοί, ψιχία έστω, από τις πωλήσεις των έργων τους, η γενναιόδωρη διάθεση του μαικήνα θα παραμείνει η αποκλειστική πηγή χρηματοδότησης της πνευματικής δημιουργίας.
Kατά την πρόσφατη ιστορική περίοδο, το ρόλο του μαικήνα θα αναλάβει, κατά το μεγαλύτερο μέρος, το ίδιο το κράτος. Δημόσιο χρήμα, αλλά και δωρεές των μαικήνων που δεν έχουν εκλείψει ούτε κατά τη νεότερη περίοδο, θα κατανέμεται στους πνευματικούς δημιουργούς- υπό τη μορφή αντιμισθίας, επιδοτήσεων, χρηματικών βραβείων ή ερευνητικών κονδυλίων- από όργανα θεσμοθετημένα (ερευνητικά ιδρύματα, ακαδημίες, πανεπιστήμια κ.α.) και κάτω από συνθήκες διαφάνειας.
Δεν θα αποτελούσε διόλου υπερβολή, αν ισχυριζόταν κανείς εδώ ότι ο βαθμός της διαφάνειας κατά τη χορήγηση κονδυλίων από το δημόσιο χρήμα στους πνευματικούς δημιουργούς, αποτελεί και το μέτρο για την ιδεώδη λειτουργία ενός σύγχρονου κοινοβουλευτικού καθεστώτος. Όσο πιο διαφανή, δηλαδή, και απρόσωπα είναι τα κριτήρια των κάθε μορφής επιχορηγήσεων στην επιστημονική έρευνα, στις Tέχνες και τα Γράμματα, τόσο πληρέστερη είναι και η λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Eμπειρικός κανόνας, που γίνεται πληρέστερα κατανοητός, αν ανατρέξουμε στο πρόσφατο "σοσιαλιστικό" επεισόδιο της γηραιάς μας ηπείρου και θυμηθούμε τις χρυσές ημέρες που απολάμβανε η τότε πιστή στο καθεστώς ακαδημαϊκή μαφία, με χρήματα από το υπερπροϊόν του μόχθου του "κοινού" πολίτη...
Για να ξαναπιάσω το νήμα από τα προηγούμενα σημειώματα: Μια παρωνυχίδα του Νεο-Καραμανλισμού, (το καθεστώς, δηλαδή, της διακυβέρνησης από την μεταλλαγμένη Δεξιά που μόλις περάσαμε και το οποίο πασχίζουν να συνεχίσουν οι διαγκωνιζόμενοι σήμερα δυο διάδοχοι που εμφανίζονται δημόσια, φορώντας το ταγιεράκι της Κεντροδεξιάς η μια ή τον φαιόχρου χιτώνα του ακραιφνούς ιδεολόγου ο έτερος), αποτέλεσε και η επανεμφάνιση μιας μορφής που κυριαρχούσε κατά την μετεμφυλιακή περίοδο της ανεξέλεγκτης κυριαρχίας της Δεξιάς και των ποικίλων “μυστικών υπηρεσιών’ της. Ο λόγος εδώ για τον παντοιοτρόπως "έρποντα και λείχοντα" ακαδημαϊκό οικόσιτο των “μυστικών” υπηρεσιών ΄Ενα κατάλοιπο από το σπάνιο εκείνο είδος των συνελλήνων που κατέχει με τόση τέχνη να γυαλίζει τα πόμολα των υπηρσιών αυτών, μέχρις ότου ανταμειφθεί με κάποιο "ερευνητικό" κονδύλιο, η ακόμα και με τη διεύθυνση κάποιου "ερευνητικού ιδρύματος" για τους μόχθους του.
Η ιδιότυπη σχέση εξάρτησης μεταξύ του "μαικήνα"-διαχειριστή των “μυστικών” κονδυλίων, ο οποίος (με ξένα κόλλυβα, δηλαδή με δημόσιο χρήμα) ανταμείβει το ευνοούμενό του ακαδημαϊκό πρόσωπο. Μια ακόμα έκφανση του πελατειακού συστήματος και της διαφθοράς που είχε διαβρώσει τον δημόσιο βίο της χώρας, κατά την, αλήστου μνήμης, Νεο-καραμανλική περίοδο.

Wednesday, November 11, 2009

Ένα κεφάλαιο της πρόσφατης Ιστορίας

Με τα εσωτερικά προβλήματα που ταλανίζουν την πολιτική παράταξη, η οποία, μόλις πριν από λίγο, κυβερνούσε τη χώρα θα ασχοληθώ και στο σημερινό σημείωμα και, ειδικότερα, με την εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το κόμμα αυτό. Οι διεργασίες στο εσωτερικό της (όπως την προσδιορίσαμε στο προηγούμενο σημείωμα) σύγχρονής μας Δεξιάς, προμηνύουν εκβάσεις, οι οποίες δεν πρόκειται να ξενίσουν διόλου κάποιον που μελετά, χρόνια τώρα, το ιστορικό παρελθόν. Ως ιστορικός λοιπόν θα επισημάνω εδώ ορισμένα φαινόμενα του παρόντος: την κινητικότητα που καταγράφεται στους κόλπους της ΝΔ, η οποία μας παραπέμπει σε γνωστές και από το παρελθόν διεργασίες αποδόμησης που καταλήγουν ενίοτε και σε διχοτόμηση η ακόμα και σε πολυδιάσπαση ενός φορέα της Εξουσίας (πολιτειακού μορφώματος ή θεσμού).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας διεργασίας παρακμής αποτελεί η βαθιά κρίση που επέφερε τελικά τη διάλυση του φεουδαλικού συστήματος διακυβέρνησης στη Δυτ. Ευρώπη. Μια ιστορική εμπειρία, την οποία έχω την αίσθηση ότι βιώνουμε κατά την τρέχουσα αυτή περίοδο, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών. Διότι η πεμπτουσία του Φεουδαλισμού ( που δεν ήταν άλλη από το προσωπικό συμφέρον, τη στυγνή ιδιοτέλεια, που διατηρούσε προσκολλημένους τους επιμέρους ισχυρούς, τους βαρόνους, με τον φορέα της κεντρικής εξουσίας ) αποτέλεσε και τον κατεξοχήν πυρήνα του Νεο-καραμανλικού συστήματος διακυβέρνησης, που επικράτησε στη χώρα μας κατά την τελευταία εξαετία. Ενός συστήματος που- όπως αντικειμενικά προκύπτει από τα φαινόμενα δημόσιας διαφθοράς που σημαδεύουν την περίοδο αυτήν- κατέληξε μοιραία στη σημερινή κρίση.
Οι συνέπειες της καταλυτικής αυτής διεργασίας είναι εκείνες, οι οποίες ταλανίζουν σήμερα την «ορφανή» τέως κυβερνητική παράταξη αλλά και, το χειρότερο, γίνονται οδυνηρά αισθητές από όλους εκείνους, οι οποίοι, τελικά παραμένουν αθώοι του εγκλήματος. ΄Ετσι, δε είναι μόνον οι χιλιάδες νεαροί βλαστοί μας, οι «γαλάζιοι» στην πλειονότητά τους stagieres, που εξαπατήθηκαν από τους ευρηματικούς ιθύνοντες της Νεο-καραμανλικής κυβερνητικής κολλεγιάς, αλλά και ολόκληρο το κοινωνικό σ΄υνολο μιας Ψωροκώσταινας που, φτωχότερη σήμερα, έχει παραδοθεί στη χλεύη των κοινοτικών μας εταίρων.
Οι συνέπειες της κατάρρευσης είναι όμως αισθητές εντονότερα σε αυτήν την ίδια την έκπτωτη από την εξουσία παράταξη . Μια «ισορροπία τρόμου» κυριαρχεί στις τάξεις της τις στιγμές αυτές, η οποία δεν επέτρεψε κατά το πρόσφατο έκτακτο συνέδριό της να ακουστεί ούτε μια φωνή που θα απαιτούσε έναν, αυτονόητο ακόμα και για ένα πρωτοβάθμιο επαγγελματικό σωματείο, απολογισμό για το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα. Κανείς από τους απορφανισμένους συνέδρους δεν τόλμησε να υψώσει τη φωνή του και να καταγγειλει τον κατεξοχήν υπεύθυνο για την εκλογική συντριβή, που δεν είναι άλλος από τον ηγέτη της παράταξης. ΄Ενας ηγέτης, ο οποίος, «χωρίς σύνεσιν, χωρίς αιδώ» αποχαιρέτισε τους τέως υποτελείς του, όταν πλέον αισθάνθηκε ότι στο εξής το παιχνίδι με την εξουσία κάθε άλλο ευχάριστο για εκείνον θα ήταν , εκεί που ο ίδιος και οι επιτελείς του είχαν οδηγήσει τα πράγματα.
Η Ιστορία, σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη, δεν αποτελεί μόνον ανάπλαση και αφήγηση των υψηλών πράξεων και των κατορθωμάτων σπουδαίων προσώπων που έδρασαν στο παρελθόν. Οι σελίδες της, αντίθετα, είναι γεμάτες από την καταγραφή αρνητικών επιδόσεων ατόμων που, τελικά, αποδείχθηκαν μέτρια ή ακόμα και κατώτερα των περιστάσεων. Σελίδες , στις οποίες θα καταγραφεί και το πλέον πρόσφατο κεφάλαιο της νεοελληνικής ιστορικής μας περιπέτειας.