Wednesday, September 17, 2008

Μηνύματα

Στα προηγούμενα 2-3 σημειώματα στην στήλη αυτήν είχα επιχειρήσει μια θεώρηση των γεγονότων της δημόσιας ζωής από τη σκοπιά του αφανούς,του «κοινού» υπηκόου. Από το ίδιο αυτό φυσικό μου περιβάλλον, από τον «κόσμο της καλύβας», θα πασχίσω και σήμερα να αντικρίσω τα σημεία των καιρών, τα πρόσφατα δηλαδή αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων και τα μηνύματα που εκπέμπουν.
Παραμένοντας σήμερα, λόγω οικονομίας χώρου, σε μια μόνον διάσταση, θα συμφωνήσω και εγώ με όλους εκείνους που διαπίστωσαν ότι η δημόσια εικόνα του πρωθυπουργού, φαίνεται, ότι για πρώτη φορά, ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση του στη Θεσσαλική, εμφανίζει εμφανή τα σημάδια φθοράς. Τη φορά αυτήν δεν κατάφεραν οι διάφοροι κομματικοί ιεροφάντες και οι λοιποί συναφείς ειδικοί να τιθασεύσουν τα προβλήματα επικοινωνίας. Ο πρωθυπουργός παρέμεινε ξένος και απόμακρος από το ακροατήριό του και με τη στάση του έδειξε ότι από το κοινό του τον χώριζε η ασυμβατότητα εκείνη που χαρακτηρίζει και τη διαφορά των δυο κόσμων: του «λαού» από την «εξουσία». Τη φορά αυτήν δεν κατάφερε ο πρωθυπουργός (τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων το αποδεικνύουν) να περάσει στο εκλογικό σώμα ( έναν μικρόκοσμο που, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, φαίνεται να τον απασχολούν τα δικά του προβλήματα) το μήνυμα για τα όποια επιτεύγματα της κυβέρνησής του στον διεθνή τομέα αλλά και στο εσωτερικό της χώρας.
Με τη στάση του, κοντολογίς, ο πρωθυπουργός, αλλά και με τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που εισπράττει τώρα, επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά την ορθότητα μιας πανάρχαιας ιστορικής εμπειρίας. Ότι δηλαδή "Λαός" και "Eξουσία" αποτελούν δυο ιστορικές κατηγορίες αυθύπαρκτες, οι οποίες παραμένουν διαχρονικά σε μια σχέση αντικειμενικής αντίθεσης.
Tα παραδείγματα από το ιστορικό παρελθόν είναι πολλά: από την απορία της Mαρίας Aντουανέτας γιατί πεινάει ο ξεσηκωμένος όχλος του Παρισιού, αφού μπορεί, αντί για το ψωμί που του λείπει, να καταφύγει στο παντεσπάνι μέχρι την "αγνωμοσύνη" που έδειξε το εκλογικό σώμα, καταψηφίζοντας τον δημιουργό της μεγαλύτερης Eλλάδας Eλευθέριο Bενιζέλο, αλλά και τον "πατέρα της νίκης" στο B΄Παγόσμιο Πόλεμο , τον Oυίνστον Tσώρτσιλ…
Όσο και να αναδιφήσει κανείς στις σελίδες της Ιστορίας, δεν θα συναντήσει παρά μόνον μια περίπτωση κατόχου της κεντρικής εξουσίας , η θέαση και οι κατηγορίες σκέψης του οποίου να ταυτίζονται με εκείνες των υπηκόων του. Είναι η περίπτωση του πολυχρονεμένου χαλίφη Harun-al-Rashid (786-809), του πιο ξακουστού από όλους τους ηγέτες του Iσλάμ και, συνάμα, κεντρικού ήρωα σε πολλές αφηγήσεις από τις "Xιλιες και Mια Nύχτες".
Ένας ήρωας από το μυθικό κόσμο της Xαλιμάς που, ανάμεσα στα πολλά χαρίσματα που του αποδίδονται, είχε και εκείνο της πατρικής στοργής για το λαό "του". Έτσι, έχοντας τη συνεχή έγνοια, μήπως οι αξιωματούχοι του αδικούσαν τους υπηκόους, εγκατέλειπε συχνά τις νύχτες το λαμπρό παλάτι του και, μεταμφιεσμένος, έβγαινε στους δρόμους και στο παζάρι, για να μάθει και ο ίδιος, άν ο κοσμάκης ήταν ευτυχισμένος από τη συμπεριφορά της Eξουσίας απέναντι του ή όχι.
Μια εικόνα του στοργικού πατερούλη-Xαλίφη που μας παραδίδεται τυλιγμένη μέσα στην αχλή του μύθου. H απτή ιστορική εμπειρία, αντίθετα, μας έχει διδάξει πως μια βαθιά και αγεφύρωτη άβυσσος χωρίζει τους δυο κόσμους: τον κόσμο του Παλατιού από τον κόσμο της Kαλύβας. Mιαν άβυσσο που ποτέ μέχρι σήμερα κανένας φορέας της κεντρικής εξουσίας (χαλίφης, τσάρος, βασιλιάς ή, σήμερα, κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός) δεν κατόρθωσε να ξεπεράσει και , "μπαίνοντας στο πετσί" του υπηκόου, να αντικρίσει την πραγματικότητα από τη δική του σκοπιά.

Sunday, September 7, 2008

Επιθαλάμιον

Μια από τις νεότερες σχολές στην ιστορική έρευνα χαρακτηρίζεται από την ολοένα και αυξανόμενη τάση για επικέντρωση του ενδιαφέροντος στον μικρόκοσμο του ενός και μεμονωμένου ατόμου. Στα πλαίσια της εξατομίκευσης αυτής του αντικειμένου, ο ερευνητής, αφήνοντας κατά μέρος τα “μεγάλα” γεγονότα που διαδραματίζονται στον “κοσμο του παλατιού” ( πόλεμοι, κατορθώματα ηγετών κλπ.), θα στραφεί προς τον ” κόσμο της καλύβας” , στον” μικρό”, τον ανώνυμο άνθρωπο, στις χαρές και τις λύπες που σημαδεύουν το διάβα του “αφανούς” βίου του. Οι αρρώστιες και οι λιμοί, αλλά και οι νοοτροπιες και οι αισθητικές κατηγορίες της καθημερινότητας αποτελούν, για παράδειγμα, από τα μέσα της δεκαετίας του’70 αντικείμενα έρευνας της πιο γνωστής από τις σχολές αυτές, της Nouvelle Histoire.
Από τον δημόσιο, λοιπόν, βίο στον ιδιωτικό: μια μετατόπιση του ορίζοντα που εξίσου αξίζει να επιχειρήσει κανείς, όταν, παραμένοντας στον ενεστώτα χρόνο, πασχίζει να καταγράψει ψηγματα από την τρέχουσα πραγματικότητα που τον περιβάλλλει. Απόπειρα, που θα επιχειρήσω με το σημερινό σημείωμα, ακολουθώντας μια διπλή προσωπική παρόρμηση: την απογοήτευση, από τη μια πλευρά, του “κοινού” υπηκόου για τα όσα διαδραματίζονται στις μέρες μας στη δημόσια σκηνή αλλά και , από την άλλη, την ευτυχία του γονιού που παντρεύει σήμερα το γιό του.
Η απογοήτευση, τα αισθήματα δυσθυμίας που διακατέχουν τον “κοινό” πολίτη σήμερα, επαύριο της 3ης του Σεπτέμβρη ( επέτειο της ίδρυσης ενός μεγάλου κόμματος το οποίο κυβέρνησε τη χώρα για περισσότερες από δυο δεκαετίες) αντικατοπτρίζονται με περισσή ευκρίνεια στα αποτελέσματα των πρόσφατων δημοσκοπήσεων. Δέν είναι τόσο η μικρή διαφορά των 1,5-2 μονάδων που χωρίζει τα δυο κόμματα εξουσίας, όσο η εικόνα των ηγετών-πρωταγωνιστών στο δημόσιο βίο μας. Μια εικόνα που, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι άλλη παρά οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος: ο ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος, από τη μια πλευρά, που- ακολουθώντας προφανώς με θρησκευτική ευλάβεια τις συμβουλές των “εικονοποιών” (image makers)- κατόρθωσε ο ίδιος να διατηρήσει αλώβητη τη δημόσια εικόνα του, ενώ πολλοί από τους βαρώνους που τον ακολουθούσαν στην εκστρατεία για την “επανίδρυση” του κράτους αποδείχθηκαν , όταν ήρθαν στα πράγματα, κοινοί λαφυραγωγοί. Από την άλλη πλευρά, οι βαρώνοι του έτερου ηγέτη (πορφυρογέννητου διαδόχου του γενάρχη-ιδρυτή) είναι εκείνοι που τον στηρίζουν ακόμα στο θώκο της κομματικής πρωτοκαθεδρίας, ενώ τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων δείχνουν ξεκάθαρα ότι, για τους οπαδούς, το κόμμα της σημερινής Αξιωματικής αντιπολίτευσης διανύει ήδη την περίοδο των επιγόνων…
Όμως ας περάσω στις ευχάριστες, τις προσωπικές στιγμές. Σε μια πτυχή του ιδιωτικού βίου που αποτελεί το κεντρικό γεγονός μέσα στον κύκλο της οικογένειας. Είναι η στιγμή που γιορτάζεται με το, επιθαλάμιον μέλος,που - ήδη από την αρχαϊκή εποχή και πολύ πριν αποτελέσει ένα ιδιαίτερο γραμματειακό είδος- ήταν το χωρικό τραγούδι που συνόδευε τη νύφη προς το καινούργιο της σπίτι και τραγουδιόταν μπροστά στην κάμαρα των νιόπαντρων.
Επιθαλάμια ας είναι και η κατακλείδα του σημειώματος αυτού, με τις ευχές και με όλη μου την πατρική αγάπη και στοργή για την Αλεξία….