Τα τεκταινόμενα: δυο εναλλακτικές θεωρήσεις

Σε έναν , ελάχιστα γνωστό πέρα από τα όρια της γενέτειράς του, ποιητή και μεταφυσικό στοχαστή ανήκει η πατρότητα της ρήσης : » Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί». « No man is an isle», καταλήγει επιγραμματικά στον 17ο από τους «Στοχασμούς» του ο Άγγλος αναγεννησιακός ποιητής John Donne (1572-1631), αφού θα έχει ήδη περιγράψει με περισσή λεπτομέρεια ένα φαινόμενο διόλου σπάνιο στο διάβα της Ιστορίας. Το κάθε άτομο είναι ένα “τεκνο της εποχής και του περιβάλλοντός του”: ο στοχασμός του, ο τρόπος που ενεργεί αλλά και οι δυνατότητές του να δημιουργήσει, ορίζονται απο τις πνευματικές αλλά και τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στην εποχή του. Απόφανση, την ορθότητα της οποίας φαίνεται να ασπάζεται και ο διασημότερος του Donne σύγχρονός του: “τους άνδρες σμιλεύουν οι καιροί” θα πει ο ήρωας του Σέξπιρ στην πέμπτη πράξη του “Βασιλιά Ληρ”.
Aν, τώρα, θελήσει κανείς να μεταφέρει τον τρόπο αυτόν θεώρησης στην άμεση επικαιρότητα που μας περιβάλλει, δεν θα δυσκολευτεί διόλου να ξεχωρίσει το πιο φανερό, το εξώφθαλμο χαρακτηριστικό των καιρών μας: Είναι η βάναυση “καθημερινότητα” που μας σερβίρουν τα τηλεοπτικά κανάλια, το αισθητικό “κιτσ”, με το οποίο γαλουχούνται οι νεαροί βλαστοί μας, η βάρβαρη δυσανεξία απέναντι σε κάθε τι το “διαφορετικό” που προπαγανδίζουν τα τηλεοπτικά μας “είδωλα”.
Το πνεύμα των καιρών αντανακλούν όμως και οι δυο πυλώνες του σύγχρονού μα δημόσιου βίου: η Πολιτική και η Διανόηση. Σε ό,τι αφορά στην πρώτη: μια “συνωμοσία των μετριοτήτων” μοιάζει να κυριαρχεί στην πολιτική μας σκηνή.Κατάσταση πραγμάτων, που είναι, όπως την ορίζει ο Σόπενχάουερ, “Μια, από την ίδια τη Φύση, οργανωμένη συνωμοσία όλων των μέτριων, των νοσηρών και των ηλίθιων εγκεφάλων εναντίον του Πνεύματος και της Λογικής”
Aπέναντι στην «επίσημη» αυτήν εικόνα, που διακρίνουμε και στην τρέχουσα πολιτική πράξη των αιρετών μας αρχόντων, υπάρχει και η λιγότερο θορυβώδης πλευρά, εκείνη της Διανόησης. Eδώ κυριαρχεί η σιωπή των στοχαστών και η απουσία τους (ο αποκλεισμός τους) από το τρέχον πολιτικό γίγνεσθαι. Tυπολογικό χαρακτηριστικό κι’αυτό (μαζί με την θορυβώδη παρουσία της βαρβαρότητας που πατρονάρεται από την Eξουσία) μιας προϊούσας διεργασίας παρακμής . Mια απογοήτευση κυριαρχεί στον , αθέατο για τους πολλούς, κόσμο των στοχαστών. Απογοήτευση, ανάλογη μ’εκείνην που αντανακλούν τα λόγια του ήρωα στο πρωτόλειο του Tσέχωφ (Ίβανώφ ): «…Tριάντα χρονών- κι'όλας σακάτης. Έχω γεράσει. Φόρεσα πια τη ρόμπα μου. ".
Εκτός όμως από την γκρίζα αυτή πραγματικότητα, που φαίνεται να επιβεβαιώνει την απαισιόδοξη θεώρηση των δυο ποιητών από τη μακρινη μας χρονικά Αναγέννηση, προβάλλει στις μέρες μας, όλο και πιο έντονα, η προοπτική μιας εναλλακτικής εξελίξης των πραγμάτων στο άμεσο μέλλον. Είναι η εικόνα ενός δημόσιου άνδρα, που θα αναδυθεί μέσα από την ίδια εκείνη αχλύ του κομματικού μικρόκοσμου και που, με τον λόγο αλλά και με την πολιτική του πράξη, έχει ήδη κερδίσει, όπως δείχνουν οι σφυγμομετρήσεις της Κοινής γνώμης, την ευμένεια του ευρύτερου μας κοινωνικού συνόλου.
Ποια θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων στο άμεσο μέλλον: Θα επαληθευθει,άραγε, για άλλη μια φορά η δυσοίωνη προοπτική που προδιαγράφεται απο τη γενικότερη κατάσταση παρακμής που μας περιβάλλει η θα επιβεβαιωθεί η βαθιά ανθρωποκεντρική θεώρηση των δυο πολιτειακών στοχαστών του 19ου αιώνα, ότι, δηλαδή, ο άνθρωπος είναι εκείνος που υπαγορεύει την εξέλιξη των πραγμάτων, μιας και “H Iστορία δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι πράξεις των ανθρώπων, που επιδιώκουν τους δικούς τους σκοπούς "[ K. Mάρξ- Φ. Έγκελς, H Aγ ία Oικογένεια (γερμ. έκδ.), σ. 265].
Η ιστορική εμπειρία μας επιτρέπει (ευτυχώς!) να δεχθούμε ως πιθανές και τις δυο εναλλακτικές θεωρήσεις.