Δυο βαλκάνιοι βοεβόδες

Οι μορφές δυο δημόσιων ανδρών από τη γειτονική μας πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία δεσπόζουν σήμερα στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Δυο πολιτικοί ( ο “βαλκανικός” τεχνικός όρος vojevoda είναι, νομίζω, στην περίπτωση αυτή ο επαρκέστερος σημασιολογικά προσδιορισμός) που με το βίο και την πολιτεία τους επιβεβαιώνουν την ευστοχία των όσων σημειώνει ο Τhomas Mann στις “Θεωρήσεις ενός απολιτικού ατόμου” (Betrachtungen eines Unpolitischen), ενός έργου με προφητική θα έλεγε κανείς υπέρβαση από την σύγχρονή του πραγματικότητα: "H ιδεολογική αντιπαράθεση αποτελεί τον πυρήνα κάθε μεγάλου ιστορικού γεγονότος", γράφει στα τέλη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου ο μεγάλος γερμανός συγραφέας, παρακολουθώντας τον πνευματικό του κόσμο να βυθίζεται μαζί με την αστική τάξη της Γερμανίας του Kάϊζερ και προσπαθώντας να ανιχνεύσει το νόημα της απάνθρωπης πραγματικότητας που βιώνει. Η ιδεολογία, ή, ακριβέστερα, η αναχρονιστική ιδεοληψία, είναι εκείνη που καθιστά τα δυο αυτά πρόσωπα της τρέχουσας επικαιρότητας ως εμβληματικές μορφές ενός γειτονικού μας κόσμου που ανήκει οριστικά στο παρελθόν: της Γιουγκοσλαβίας και της πανσπερμίας των λαών που αποτελούσαν τους υπηκόους της.
Σε όλη τη διάρκεια του κρατικού της βίου, η έννοια "Γιουγκοσλάβος" ανταποκρινόταν σημασιολογικά στην υπηκοότητα και όχι στην εθνικότητα ή τη γλωσσική ταυτότητα των κατοίκων της. Oι επιμέρους επαρχίες (μετά το 1945: οι ομόσπονδες δημοκρατιες) διατήρησαν τα ιστορικά τους εθνωνύμια και οι κάτοικοί τους την ιδιαίτερή τους εθνική συνείδηση. O homo novus, ο "νέος άνθρωπος", δηλαδή ο "Γιουγκοσλάβος" , παρόλες τις προπαγανδιστικές παροτρύνσεις της κεντρικής εξουσίας στη μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία, παρέμεινε μέχρι το τέλος ένα θεωρητικό κατασκεύασμα.
Mε λίγα λόγια: το θνησιγενές εκείνο κρατικό μόρφωμα, που προέκυψε μετά τον A' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν κατόρθωσε ποτέ του να υπερβεί το βαρύ ιστορικό κληροδότημα και να εξομαλύνει τις βαθειές αντιθέσεις που χώριζαν τις εθνότητες των υπηκόων του, ούτε κατά την περίοδο του Mεσοπολέμου, οπότε επεκράτησε ως κρατικό δόγμα η μεγαλοσερβική ιδεολογία, ουτε κατά την "σοσιαλιστική" περίοδο, όταν, μετά το θάνατο του Tίτο, κατέρρευσε το ψευδο-ομοσπονδιακό του σύστημα σαν χάρτινος πύργος.
Οι μορφές των δυο βαλκάνιων φυλάρχων-vojevoda που βρίσκονται σήμερα στο προσκήνιο της επικαιρότητας αντικατοπτρίζουν δυο εκφάνσεις από την εικονική πραγματικότητα που παραμένει ακόμα κυριάρχη στη διαμελισμένη πρώην Γιουγκοσλαβία. Ο ένας, ο ψυχίατρος-ποιητής, ο αγνώριστος σήμερα Κάρατζιτς , που στο όνομα της μεγαλοσερβικής σωβινιστικής του ιδεολογίας, έγινε ο μακελάρης των αθώων γυναικόπαιδων στη Σρεμπρένιτσα. Η «ορθοδοξία» του Κάρατζιτς ήταν εκείνη που, τότε που βρισλ’οταν στην ακμή της αποτρόπαιας δραστηριότητάς του, τον είχε καταστήσει δημοφιλή και σε κάποιους δικο΄υς μας εδώ- οπαδούς του νεφελώδους ιδεολογήματος του «ορθόδοξου τόξου»...
Ο έτερος βαλκάνιος φύλαρχος,, μπορεί να κατάφερε με τα λαϊκιστικά του συνθήματα να κερδίσει τις πρόσφατες εκλογές στη γειτονική μας ΠΓΔΜ, έχει καταντήσει σήμερα (ορφανός, όπως όλα δείχνουν από κάποιους υπερατλαντικούς του πάτρωνες) σε μια καρικατούρα στα μάτια της Εσπερίας, στην οποία απευθύνει εκκλήσεις υπέρ των «ομοεθνών» του που στερούνται δήθεν των δικαιωμάτων τους στη χώρα μας. Μιας παρέας που κατέβηκε στις εκλογές με έμβλημα το Ουράνιο Τόξο και που ο αριθμός τους δεν ξεπερνά εκείνον της σέκτας των Μορμόνων που κυκλοφορούν κι εκείνοι, ελεύθεροι και ανεμπόδιστοι,ανάμεσά μας