Τα δυο πρόσωπα του Ιανού

Πασχίζοτας, εδώ και τέσσερις δεκαετίες, να ξεκρίνω μέσα από τις ιστορικές πηγές κάποιες ψηφίδες, λίγα σπαράγματα από την εικόνα του παρελθόντος, πέρασα πια στις τάξεις των απομάχων/συνταξιούχων του επαγγέλματος, έχοντας αποκομίσει μια πολύτιμη εμπειρία. ΄Οτι , δηλαδή, η πραγματικότητα- είτε εκείνη του παρελθόντος, είτε η τρέχουσα, εκείνη που μας περιβάλλει σήμερα- έχει πάντοτε, όπως ο ρωμαϊκός θεός Ιανός, δυο όψεις: εκείνην που έχει καταγραφεί στις αφηγηματικές πηγές, οι οποίες "παραδίδουν" το παρελθόν στους νεότερους ή που "βλέπουμε" σήμερα τριγύρω μας και την "αλλη" όψη, που παραμένει αθέατη για το γυμνό μάτι .
Στην κάθε εποχή, με άλλα λόγια, στο σήμερα όπως και στο χθές, υπάρχουν οι δυο, αντικειμενικά αντίθετες, πραγματικότητες: ο «κόσμος του παλατιού» του 14ου αιώνα (για να πάρουμε ένα παράδειγμα από το μακρινό παρελθόν), όπου μεσουρανεί σε όλη της τη λαμπρότητα η Aναγέννηση, αλλά, συνάμα, και ο «κόσμος της καλύβας», η ευρωπαϊκή ύπαιθρος, όπου εκτυλίσσεται μια πρωτοφανής συλλογική βαρβαρότητα, το «κυνήγι των μαγισσών».
Τη διαφορετική αυτή αντίληψη που έχουν για την τρέχουσα πραγματικότητα οι δυο αντικειμενικά αντίθετοι κόσμοι («κόσμος του παλατιού» - «κόσμος της καλύβας») θα διαπιστώσει κανείς από ένα παράδειγμα της «δικής» μας εποχής. Oι ιστορικοί του μέλλοντος θα έχουν ασφαλώς να γράψουν ακόμα πολλά για την περίοδο του "σοσιαλισμού". Λίγοι όμως θα είναι εκείνοι, που θα προσεγγίσουν το ιστορικό αυτό φαινόμενο από τη σκοπιά του ανώνυμου, του "μικρού" ανθρώπου, ο οποίος έζησε την περίοδο αυτή κυριολεκτικά "στο πετσί του". Δεν θα ήταν, για παράδειγμα, διόλου εξωπραγματική η καταγραφή της υποκειμενικής μαρτυρίας που προέρχεται από μια συνηθισμένη νοικοκυρά από κάποια επαρχιακή πόλη της B. Bοημίας, για την οποία τα σαράντα χρόνια του "σοσιαλισμού" σημαδεύτηκαν από την ανικανοποίητη δίψα της για κατανάλωση. Kανένα από τα "μεγάλα" γεγονότα της εποχής της ( οι εικονικές δίκες του σταλινισμού με τις "ομολογίες" των θυμάτων, η σοβιετοποίηση της κοινωνίας και η εισβολή των στρατευμάτων από τις "αδελφές" χώρες) δεν άγγιξε τόσο βαθειά την, ας την ονομάσουμε έτσι, κυρία Novakova, όσο ο καημός της να βάλει κι' εκείνη στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι της τα εξωτικά καλούδια που θαύμαζε στις βιτρίνες της αγοράς. Aν θα ρωτούσε ο Άγιος Πέτρος την άσημη νοικοκυρά μας από τη B.Bοημία ποιό ήταν το παράπονό της από τον επίγειο "παράδεισο" , που μόλις είχε εγκαταλείψει, τότε, σίγουρα, εκείνη θα θυμόταν τη χαιρέκακη στάση του πωλητή στο κεντρικό κατάστημα της πλατείας, ο οποίος- ύστερα από ώρες αναμονής στην ουρά- της δήλωνε κοφτά ότι τα καλούδια, που τόσο λαχταρούσε, μόλις είχαν τελειώσει.
Για να έλθουμε και στο προκείμενο: Τη διαφορετική αυτή θέαση για την τρέχουσα πραγματικότητα που έχουν οι δυο αντίθετοι κόσμοι (η Εξουσία και ο «λαός») έχουν αντιληφθεί πλήρως οι αιρετοί άρχοντες στους μοντέρνους καιρούς μας. ΄Ενα δεδομένο που έχει καταστήσει και τους ίδιους δέσμιους των δημοσκοπικών μεθόδων, απώτερος στόχος των οποίων δεν είναι άλλος παρά η μακροημέρευσή τους στην Εξουσία. Κανείς χειρισμός των δημοσίων πραγμάτων, καμιά εξαγγελία «νέων μέτρων» δεν πραγματοποιείται, χωρίς να μελετηθούν με κάθε ενδελέχεια τα πρόσφατα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων. Οι επικοινωνιακοί στόχοι αποτελούν σήμερα την ultima ratio των αιρετών μας αρχόντων.
Απέναντι όμως στη «μοντέρνα» αυτή μέθοδο διακυβέρνησης εξακολουθεί ακόμα να ευδοκιμεί ως μέσον χειραγώγησης των αρχομένων η πανάρχαια και δοκιμασμένη δημαγωγία. Ο δεξιόστροφος λαϊκισμός που οδήγησε, πριν από 76 χρόνια τις μέρες αυτές του Μαρτίου, ύστερα από κοινοβουλευτικές εκλογές το κόμμα του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία. Μια μέθοδος που, όπως όλα δείχνουν, εξακολουθεί να παραμένει αποτελεσματική, εμπνέοντας αυτοπεποίθηση στον αρχηγό ενός νεοπαγούς πολιτικού σχηματισμού της Δεξιάς και καθιστώντας τον ισότιμο συνομιλητή με τους σημερινούς νομείς της Εξουσίας...