Ο δόλος της Λογικής στην Ιστορία

Στις θεμελιώδεις εμπειρίες από την (εδώ και μισόν σχεδόν αιώνα!) ενασχόληση μου με το ιστορικό παρελθόν θα ανατρέξω στο σημερινό σημείωμα, πασχίζοντας να βάλω σε κάποια σειρά τις εικόνες από το ζωντανό προεκλογικό μας γίγεσθαι που, κάθε μέρα όλο και περισσότερο, βομβαρδίζουν όλους εμάς, τους «κοινούς» ψηφοφόρους.
Είναι πρώτα-πρώτα ο άνεμος του θριαμβευτή (η «παράσταση νίκης», όπως την προσδιορίζουν οι ιεροφάντες του δημοσκοπικού ιερατείου) που δείχνει να έχει φουσκώσει τα πανιά και να οδηγεί πλησίστιο το καράβι της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο ασφαλές λιμάνι της κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας. Μια εκ προοιμίου συλλογική αίσθηση αισιοδοξίας που είναι σήμερα διάχυτη στις τάξεις του κινήματος και ήδη υποδαυλίζει, εδώ κι εκεί, τη συμπεριφορά αλαζονείας του νικητή.
Το πολυπόθητο όμως λιμάνι μπορεί τελικά να αποδειχθεί ως ένας ανεκπλήρωτος και ευσεβής πόθος, μια fata morgana που εξαερώθηκε τόσο αναπάντεχα όσο όταν είχε εμφανιστεί. ΄Ετσι, δεν είναι μόνον το πολύ πρόσφατο παράδειγμα της αισιοδοξίας (και της αντίστοιχης αλαζονικής συμπεριφοράς) που είχαν εμπνεύσει στη συνασπισμένη Αριστερά των 11 ηγητόρων τα απατηλά διψήφια ποσοστά των δημοσκόπων και που αποδείχθηκαν τελικά σαπουνόφουσκες, που επιβεβαιώνει μια πανάρχαια ιστορική εμπειρία. Φαινόμενο, το οποίο παρομοίασε ο Andrej Sacharov πριν από τρείς δεκαετίες με το μόχθο του τυφλοπόντικα που σκάβει τα λαγούμια του αθέατος, για να εμφανιστεί εκεί που δεν τον περιμένει κανείς. Ιστορική διεργασία, την οποία ο πατέρας του σύγχρονου ιστορικού στοχασμού, ο Hegel, προσδιόρισε ως «δόλο της λογικής στην Ιστορία», μια αναπάντεχη στροφή στην εξέλιξη των πραγμάτων που αναδεικνύει πάντα το «δόλο της λογικής» στην Ιστορία ως υπέρτερο του σχεδιασμού των πολιτικών.
Μια υπεροχή που επιβεβαιώνεται από αυτήν την ίδια εξέλιξη των πραγμάτων σε τρία σημαδιακά έτη για την Ευρώπη.1789: η απόφαση του Λουδοβίκου 16ου να συγκαλέσει τη Συνέλευση των εκπροσώπων των τριών τάξεων (Etats Generaux) ήταν εκείνη ακριβώς που, αντί να αποτρέψει, επιτάχυνε τις επαναστατικές διεργασίες. 1848: το περίτεχνο πλέγμα ισορροπίας δυνάμεων - που είχαν εξυφάνει, το 1815, μονάρχες και αριστοκράτες διπλωμάτες της Iεράς Συμμαχίας - αποδείχθηκε αδύναμο να συγκρατήσει την ορμή του Eθνικισμού και του Φιλελευθερισμού. Tο 1989 μας δείχνει, τέλος, πόσο μάταιες ήταν οι εκατόμβες του Bιετνάμ ( ας θυμηθούμε τα υπερατλαντικά ” σενάρια του ντόμινο”!) και του Aφγανιστάν.
Πέρα όμως από τα απατηλά αισθήματα αισιοδοξίας που μπορούν να εμπνεόσουν τα ποσοστά των δημοσκόπων για «την παράσταση νίκης», είναι ικανά να οδηγήσουν τν ηγέτη ενός κόμματος σε σφαλερά μονοπάτια. Χωρίς να διεκδικώ εδώ το αλάνθαστο στις προβλέψεις που εκφέρω, θα ισχυριστώ , ανατρέχοντας και πάλι στην ιστορική εμπειρία, ότι μια πιθανή νίκη της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης στις προσεχείς εκλογές θα αποτελέσει ένα μάλλον φευγαλέο γεγονός, τις συνέπειες του οποίου θα ακυρώσει η μετέπειτα πολιτική πράξη, μιας και, σύμφωνα με τα διδάγματα του πατέρα της σύγχρονης ιστορικής θεώρησης, του Hegel, η ροή της ιστορικής εξέλιξης υπαγορεύεται από το δεδομένο ότι στο κάθε ιστορικό φαινόμενο ενυπάρχει ο πυρήνας της αναίρεσής του.
Για να έλθω και στο προκείμενο: μια πιθανή νίκη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις προσεχείς εκλογές θα αποτελέσει, κατά τη γνώμη μου, ένα γεγονός πρόσκαιρο , που θα ξεπεραστεί σύντομα από την περαιτέρω εξέλιξη των πραγμάτών, μιας και η νίκη αυτή είναι ήδη εξ υπαρχής ναρκοθετημένη. Στοιχείο της αναίρεσης (κατά την Εγελιανή διαλεκτική) είναι ,στην προκειμένη περίπτωση, η προσωπικότητα του ηγέτη, που αποδεικνύεται (ιδιαίτερα με την μικρόψυχη εκδικητικότητα που επιδεικνύει απέναντι στους εσωκομματικούς του αντίπαλους) κατώτερος των περιστάσεων.