Τρομοκρατια

παρασημειώσεις

Τρομοκρατία

Ενα κοινό γνώρισμα χαρακτηρίζει τρεις, κατά τα άλλα τόσο διαφορετικές μεταξύ τους, προσωπικότητες όπως οι Ροβεσπιέρος, Χίτλερ και Στάλιν, που έχουν καταχωριστεί για πάντα στις σελίδες της Ιστορίας ως τα κεντρικά πρόσωπα ενός καθεστώτος διακυβέρνησης που επιγράφεται ως «τρομοκρατικό». Ενός συστήματος, δηλαδή, που στηρίζεται κατ' εξοχήν στην τρομοκράτηση και τη φυσική εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων και το οποίο πρώτος εφάρμοσε ο Ροβεσπιέρος κατά την περίοδο της παντοδυναμίας του (1792-94).

Ο όρος «τρομοκρατία» έχει αποκτήσει όμως κατά την πρόσφατη περίοδο μια σημασιολογική διεύρυνση και χρησιμοποιείται κυρίως για να χαρακτηρίσει την αντικαθεστωτική δραστηριότητα μεμονωμένων ατόμων. Μια δραστηριότητα η οποία εξωτερικεύεται, κατά κύριο λόγο, με την πολιτική δολοφονία, τη χρήση εκρηκτικών μηχανισμών, την απαγωγή ομήρων και, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με την αεροπειρατεία.

Επιχειρώντας μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του φαινομένου, θα μπορούσε να διακρίνει κανείς τρεις διαδοχικές φάσεις: είναι, πρώτον, η περίοδος εκείνη που θα χαρακτηρίζαμε προϊστορία της τρομοκρατίας και η οποία περιλαμβάνει τόσο την τυραννοκτονία στην αρχαιότητα, τη δραστηριότητα των Ζηλωτών στη ρωμαϊκή επαρχία της Παλαιστίνης αλλά και τις δολοφονίες των Ασσασίνων (Hashashin) στο μεσαιωνικό Ισλάμ. Πράξεις, που θα χαρακτηρίζαμε, με τα σημερινά μας κριτήρια, τρομοκρατικές, επειδή, όπως και οι σημερινές, έχουν μια μονομερή ηθική νομιμοποίηση.

Η δεύτερη ιστορική φάση του φαινομένου της τρομοκρατίας είναι εκείνη των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων του 19ου αιώνα, κατά τους οποίους οι πράξεις βίας εναντίον του ξένου δυνάστη έχουν μια μονομερή ηθική νομιμοποίηση. Στη φάση αυτή ανήκουν και οι πολιτικές δολοφονίες που διαπράττουν οι ομάδες εκείνες που αγωνίζονται για την κατάκτηση πολιτικών ελευθεριών στην ίδια τους τη χώρα. Η δολοφονία του τσάρου Αλεξάνδρου Β' στη Ρωσία το 1881 ή του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σαράγεβο το 1914 είναι τα πιο χαρακτηριστικά τυπολογικά παραδείγματα.

Μια τρίτη, πιο περίπλοκη ίσως, φάση στην εξέλιξη του φαινομένου, το οποίο, μονομερώς πάντοτε, θα χαρακτηρίζεται τρομοκρατία, είναι εκείνη που συνοδεύει τη διάλυση του διεθνούς αποικιοκρατικού συστήματος, μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι οι πράξεις βίας εναντίον των εκπροσώπων του φθίνοντος καθεστώτος (Παλαιστίνη, Κύπρος, Αλγερία), που θα θεωρηθούν στις μητροπόλεις των αποικιοκρατικών δυνάμεων παράνομες και τρομοκρατικές.

Η πιο πρόσφατη, τέλος, σημασιολογική εξέλιξη είναι εκείνη των ημερών μας. Είναι εκείνη της «κρατικής τρομοκρατίας». Ενας τεχνικός όρος, ο οποίος, de facto, καθιερώθηκε από τη διπλωματική ορολογία των ΗΠΑ και σημαίνει την, πραγματική ή υποτιθέμενη, ενθάρρυνση τρομοκρατικών πράξεων από κυβερνήσεις κρατών. Αυτός ο state terrorism αποτέλεσε, όπως είναι γνωστό, μια επαρκή αιτία πολέμου για τις ΗΠΑ στον πόλεμο του Κόλπου, στους βομβαρδισμούς της Γιουγκοσλαβίας αλλά και στην αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Ενας casus belli, αυταπόδεικτος κατά την κρίση της υπερατλαντικής κοσμοκράτειρας, που δεν χρειαζόταν καν την επικύρωση του ΟΗΕ...


Φ. ΜΑΛΙΓΚΟΥΔΗΣ victor@the.forthnet.gr


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 20/01/2007