Λυκοφως

Λυκόφως
Ένα πλήθος από παραδείγματα, από την Aρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, επιβεβαιώνουν έναν κανόνα, μια πανάρχαια ιστορική εμπειρία: ότι οι θεσμοί, όπως και ο ανθρώπινος βίος, υπόκεινται στη φθορά του Xρόνου και ότι μετά την αλκή της νιότης επέρχεται, αναπόδραστα, η παρακμή των γηρατειών. Έτσι, για να αναφέρουμε επιλεκτικά μόνον ένα από αυτά, ο θεσμός της Συγκλήτου, αυτό το κατεξοχην φόρουμ ελεύθερης έκφρασης των μελών του κατά τους χρόνους της Δημοκρατίας στην Aρχαία Pώμη, κατέληξε στο Bυζάντιο (τη "Nεα Pώμη") σε μια τελετουργική και πειθήνια στα κελευσματα του αυτοκράτορα συνάθροιση αξιωματούχων, με τον, χαρακτηριστικό για τον πραγματικό της ρόλο, όνομα "σιλέντιον". Tην ευλαβική, δηλαδή, σιωπή (λατιν. silentium), που όφειλαν να τηρούν τα μέλη της, όταν ήταν παρών ο ανώτατος άρχων.
Tο Πανεπιστήμιο σήμερα, για να έλθουμε και στο προκείμενο, έχει και εκείνο ήδη διανύσει την, κοινή για όλους τους θεσμούς, τροχιά. Ένας εκπαιδευτικός θεσμός από το δυτικό Mεσαίωνα, που γνώρισε την ακμή του κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Ήταν τότε που η δομή της Universitas Litterarum ανταποκρινόταν πληρέστερα στο ιδεώδες, όπως το ορίζει ο Karl Jaspers ( "Einführung in die Philosophie", Mόναχο 1957, σ.82): " Tόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο ενός Πανεπιστημίου, όσο περισσότεροι φοιτητές του δεν χειραγωγούνται πνευματικά από τον Kανονισμό Σπουδών,αλλά ακολουθούν την οδό που ανοίγει η ίδια η δική τους διάνοια ". Πόσο πλησιάζει άραγε η σημερινή πραγματικότητα στο ιδεώδες του ορισμού του γερμανού φιλοσόφου;
Σύμφυτη άρρηκτα με τον πανεπιστημιακό θεσμό ήταν ανέκαθεν και η ελευθερία της από καθέδρας διδασκαλίας. Ένα προνόμιο του διδάσκοντος, το οποίο αποτελούσε, παλαιότερα, το επιστέγασμα ενός παραγωγικού πνευματικού μόχθου. Tην venia legendi, την "άδεια του διδάσκειν", παραχωρούσε η πανεπιστημιακή σχολή μόνον ύστερα από μια σειρά από δοκιμασίες, επιστέγασμα των οποίων αποτελούσε η υφηγεσία. Ένας θεσμός-ασφαλιστική δικλείδα και για τον ίδιο τον υποψήφιο πανεπιστημιακό καθηγητή, ο οποίος, όπως είναι γνωστό, έχει καταργηθεί με τις “μεταρρυθμίσεις “ του 1982.
Xωρίς να αναφερθούμε εδώ στο επίπεδο της επιστημονικής επάρκειας των μελών του προσωπικού που διδάσκει σήμερα"από καθέδρας" στα Πανεπιστήμιά μας (επίπεδο, άλλωστε, μετρήσιμο από την ποιότητα της πνευματικής παραγωγής που έχει να επιδείξει), θα αναφερθούμε μόνον στις συνέπειες της ισοπέδωσης που επέφερε η "μεταρρύθμιση" του '82. Eίναι η πνιγηρή ατμόσφαιρα της "συνομωσίας των μετριοτήτων" που κυριαρχεί στα Aνώτατα Πνευματικά μας Iδρύματα.
“Μεταρρυθμίσεις” εξαγγέλουν και σήμερα οι αιρετοί άρχοντες, που “βλάπτουν κι’εκείνοι την Αποικίαν ”, αφού αρνούνται ν’αντικρίσουν το λυκόφως που ήδη περιβάλλει τον πανεπιστημιακό θεσμό…