Αλλοτριωση

Στο μυθιστόρημα «Πατέρες και γιοι» αποτυπώνει ο Ιβάν Τουργκένιεβ με αριστουργηματικό τρόπο τη σύγχρονή του κοινωνική πραγματικότητα στην τσαρική Ρωσία των αρχών της δεκαετίας του 1860. Μια αντικειμενική σχέση αντίθεσης ανάμεσα σε δύο κόσμους: τους γαιοκτήμονες-αριστοκράτες από τους ταξικά αλλοτριωμένους γόνους τους, την inteligencija, η οποία αναζητεί ακόμα στα τυφλά την κοινωνική διέξοδο. Παρακάμπτοντας το επιφανειακό μοτίβο του χάσματος των γενεών, θα σταθούμε εδώ σε μια μόνον έκφανση του κλασικού αυτού έργου της ρωσικής γραμματείας: στη, μοναδική στη διεισδυτικότητά της, περιγραφή της αλλοτρίωσης μιας ομάδας ατόμων από το ισχύον σύστημα αξιών του κοινωνικού της περίγυρου. Μια περιγραφή που θα αποδειχθεί προφητική, αφού καταγράφει την ουσιώδη αιτία της επανάστασης που θα ανατρέψει μισόν αιώνα αργότερα το τσαρικό καθεστώς. Περιγραφή όμως που παρουσιάζει και μια τυπολογική αναλογία, ιδιαίτερα επίκαιρη στις μέρες μας.

Η αναλογία είναι προφανής: και σήμερα η ομάδα των αλλοτριωμένων «γιων», οι φοιτητές των καταλήψεων και των καθημερινών πια οδομαχιών βρίσκονται αντιμέτωποι με το οργανωμένο κράτος των «πατέρων» τους. Με μια εξουσία, η οποία, τότε όπως και σήμερα, παραμένει αμείλικτη, εκδικητική αλλά και αμήχανη. Μια εξουσία που, με τις «μεταρρυθμίσεις» που έχει να προτείνει, εξακολουθεί να κρατά τους «γιους» δέσμιους στο δικό της σύστημα.

Το Πανεπιστήμιο παραμένει για τους αιρετούς μας άρχοντες ένα βολικό υποκατάστατο, όπου θα στοιβαχτούν όπως όπως οι στατιστικές μονάδες που βαφτίζονται ως «φοιτητές» αντί της πραγματικής τους ιδιότητας ως «άεργοι και άνευ επιτηδεύματος». Ανύποπτοι οι ίδιοι και οι οικογένειές τους, έρχονται στο Πανεπιστήμιο με κάλπικες υποσχέσεις από την Πολιτεία. Περνώντας το κατώφλι μιας Σχολής, την οποία δεν έχουν οι ίδιοι επιλέξει, αλλά τους περισσότερους τους οδήγησε εκεί το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων, θα αντιληφθούν, μετά ένα ή δύο εξάμηνα, την απάτη. Εμπειρία που θα οδηγήσει τους φοιτητές στην αλλοτρίωση και στις αντιδράσεις εκείνες που, καθημερινά πλέον, καταγράφονται στα δελτία ειδήσεων.

Ξένοι σε μια Σχολή, την οποία δεν διάλεξαν οι ίδιοι, παρακολουθώντας μαθήματα που δεν ανταποκρίνονται στις δικές τους προτιμήσεις ή στο τάλαντό τους, οι αλλοτριωμένοι «γιοι», οι απογοητευμένοι από την εξουσία φοιτητές θα καταλάβουν, μετά την απογοήτευση του πρώτου εξαμήνου, ότι η ζωή βρίσκεται αλλού...




ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 27/02/2007