Wednesday, January 9, 2008

Όταν τα χνάρια χάνονται στην άμμο…

Παρακολουθώντας την εξέλιξη της πολυδιάστατης (και… πολύχρωμης) ιστορίας με τα έργα και τις ημέρες του τέως παντοδύναμου αυθέντη στο υπουργείο Πολιτισμού, θα διακρίνει τις τελευταίες αυτές μέρες ο” κοινός” συμπολίτης μας κάποιους νέους τόνους στην επικοινωνιακή συμπεριφορά των ιθυνοντων. Η κυβερνητική προπαγάνδα, κοντολογίς, φαίνεται τώρα να συντηρεί τη “ροζ” απόχρωση της “Ζαχοπουλιάδας”, προβάλλοντας συνάμα τον ισχυρισμό ότι δεν ανιχνεύονται κανενός είδους οικονομικά σκάνδαλα και ότι δεν υπάρχει λόγος να ασχοληθεί κανείς περισσότερο με το ζήτημα, μιας και δεν προκύπτει κανενός είδους παραβατικότητα. Συνεπώς: “ Ουδεμία ποινή άνευ νόμου” (“Nulla poena sine lege”)- μια φορμαλιστική θεώρηση , η οποία ουσιαστικά δίνει συγχωροχάρτι σε ένα ουσιώδες μέρος από την όλη δραστηριότητα του εκπεσόντος γεν. Γραμματέα (και, μέχρι προχθές, μπιστικού της πρωθυπουργικής οικογένειας) που δεν είναι άλλη από την αθρόα χρηματοδότηση (τόσο ιδιωτών όσο και εταιριών με ποικιλλόμορφη σύσταση και επιδιώξεις) με κονδύλια από εθνικούς πόρους αλλά, κυρίως κοινοτικά κονδύλια, από το Γ΄ΚΠΣ . ΄Οσο διάστημα ήταν γενικός γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού διαχειρίστηκε γύρω στα 1,2 δισ. ευρώ, που προέρχονταν από το Γ΄ΚΠΣ και τα οποία στο μεγαλύτερό τους μέρος “έγιναν γιάγμα” (όπως λέμε εμείς εδώ στη Θεσσαλονίκη) σε φίλους, γνωστούς και ημέτερους του ιδιότυπου αυτού “μαικήνα”.
Ουδέν το μεμπτόν λοιπόν για τον κ. τέως γεν. Γραμματέα, εφόσον η κατανομή (το “γιάγμα”) των κονδυλίων έγινε νομότυπα και εφόσον θα προσκομισθούν τιμολόγια για να ικανοποιηθούν και οι απαιτήεις του Δημόσιου λογιστικού. Τα χνάρια λοιπόν θα χαθούν στην άμμο και κανείς εισαγγελικός λειτουργός δεν θα μπορέσει στο μέλλον να καθίσει στο σκαμνί τον κ. Ζαχόπουλο, επειδή ενέκρινε , για παράδειγμα, το ποσό των 80 χιλ. ευρώ γοα “ψηφιοποίηση” της ιδιωτικής συλλογής λαϊκής αρχιτεκτονικής του καθηγητού κ. Ν.Μ. ή επειδή χορήγησε σε κάποιο ιδιωτικό φορέα το ποσό του μισού εκατομμυρίου ευρώ για “τη συλλογή μύθων και θρύλων της περιοχής Ιωαννίνων”…
΄Αν χρησιμοποιούσαμε για τη Θεσσαλονίκη (όπου οι ολίγοι και εκλεκτοί του ιδιότυπου αυτού μαικήνα δεν θα συμφωνήσουν ασφαλώς με τα όσα γράφονται στο σημείωμα αυτό) το γνωστό παράθεμα από το κείμενο της πρώτης πράξης του " Άμλετ", ότι δηλαδή “υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανίας”, τότε θα αδικούσαμε ασφαλώς κατάφωρα τους σημερινούς μας εταίρους. Διότι, σε αντίθεση με τους ημέτερους πολυπράγμονες εντολοδόχους της πνευματικής μας παράδοσης, υπόκεινται οι "νεοβάρβαροι" ομότεχνοί τους στη χώρα αυτή του ευρωπαϊκού Bορρά στους κανόνες που επιτάσσει η προτεσταντική τους ηθική αλλά, κυρίως, σε ρητές οδηγίες για τη διαχείριση των ερευνητικών κονδυλίων, τις οποίες έχει φροντίσει το, απλόχερο και συνάμα προνοητικό, Δημόσιο να θεσπίσει εκεί ( πβ. D. Anderson et al., Scientific Dishonesty and Good Scientific Practice, Kοπεγχάγη 1992).
Tο πρόβλημα της διαφάνειας στη διαχείριση των ερευνητικών κονδυλίων είναι πολυσχιδές και δυσχεραίνεται ακόμα περισσότερο από τον πάντα απρόβλεπτο ανθρώπινο παράγοντα. Mέχρι ποιό βαθμό μπορεί ο ερευνητής να διαχειρίζεται ανεξέλεγκτος δημόσιο χρήμα, ποιό είναι το θεσμικό πλαίσιο εκείνο το οποίο, χωρίς να επιδρά στην επιστημονική ελευθερία, θέτει ταυτόχρονα και τις απαραίτητες ασφαλιστικές δικλίδες για την τίμια διαχείριση του δημοσίου χρήματος; Eρώτημα, το οποίο έχει ήδη προκαλέσει ένα πλήθος από ειδικές μονογραφίες σχετικά με τους ηθικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν την έρευνα στα ακαδημαϊκά ιδρύματα (πβ. Derek Bok, Beyond the Ivory Tower. Social Responsibilities of the Modern University , Cambridge, Mass., 1982), αλλά και με τα συνταγματικά προβλήματα που προκύπτουν από τη εποπτεία που ασκεί το Δημόσιο (πβ. H.H. Trute, Die Forschung zwischen grundrechtlicher Freiheit und staatlicher Institutionalisierung, Tübingen 1994).
Δυο λόγια τέλος και για την ιδιότητα του μαικήνα, με την οποία, πρόσκαιρα, κυκλοφορούσε εδώ στη Θεσσαλονίκη ο εκπεσών γεν. Γαραμματέας. Kατά την πρόσφατη ιστορική περίοδο, το ρόλο του μαικήνα θα αναλάβει, κατά το μεγαλύτερο μέρος, το ίδιο το κράτος. Δημόσιο χρήμα, αλλά και δωρεές των μαικήνων που δεν έχουν εκλείψει ούτε κατά τη νεότερη περίοδο, θα κατανέμεται στους πνευματικούς δημιουργούς- υπό τη μορφή αντιμισθίας, επιδοτήσεων, χρηματικών βραβείων ή ερευνητικών κονδυλίων- από όργανα θεσμοθετημένα (ερευνητικά ιδρύματα, ακαδημίες, πανεπιστήμια κ.α.) και κάτω από συνθήκες διαφάνειας.
Δεν θα αποτελούσε διόλου υπερβολή, αν ισχυριζόταν κανείς εδώ ότι ο βαθμός της διαφάνειας κατά τη χορήγηση κονδυλίων από το δημόσιο χρήμα στους πνευματικούς δημιουργούς, αποτελεί και το μέτρο για την ιδεώδη λειτουργία ενός σύγχρονου κοινοβουλευτικού καθεστώτος. Όσο πιο διαφανή, δηλαδή, και απρόσωπα είναι τα κριτήρια των κάθε μορφής επιχορηγήσεων στην επιστημονική έρευνα, στις Tέχνες και τα Γράμματα, τόσο πληρέστερη είναι και η λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Eμπειρικός κανόνας, που γίνεται πληρέστερα κατανοητός, αν ανατρέξουμε στο πρόσφατο "σοσιαλιστικό" επεισόδιο της γηραιάς μας ηπείρου και θυμηθούμε τις χρυσές ημέρες που απολάμβανε η τότε πιστή στο καθεστώς ακαδημαϊκή μαφία, με χρήματα από το υπερπροϊόν του μόχθου του "κοινού" πολίτη...

3 comments:

ange-ta said...

Λυπάμαι πάρα πολύ που στις 21/1 θα είμαι στη Γερμανία και δεν θα μπορέσω να ανέβω Θεσαλονίκη να σας ακούσω.
Θα έβλεπα και τόσους πολυαγαπημένους φίλους που έχω εκεί.
Κρίμα, κρίμα

Ph. Malingoudis said...

Αγαπητή ange-ta,

Από 13-16.1. θα είμαστε στο Μόναχο. Λέτε να συναντηθούν εκεί οι δρόμοι μας:

ange-ta said...

Στον αέρα!!!!
Εσείς θα γυρνάτε εγώ θα πηγαίνω, αλλά όχι Μόναχο, Duesseldorf.
καλή διαμονή και καλό ταξείδι.