Περί παλιμψήστων

Μια από τις ιδιομορφίες, τις πιο χαρακτηριστικές για τους πρωταγωνιστές του παλκοσένικου, τις “ντίβες” του θεάτρου, είναι η τάση που έχουν να προσθέτουν μια , εκτός σεναρίου, νότα (μια λέξη, μια φράση, μια κίνηση του χεριού), επιβάλλοντας έτσι τη δική τους εκδοχή στα δρώμενα επί σκηνής. Γνώρισμα που, όπως φαίνεται, είναι χαρακτηριστικό και για μιαν άλλη κατηγορία πρωταγωνιστών: εκείνων της πολιτικής μας σκηνής. Η δική τους παρέμβαση στα δημόσια δρώμενα πραγματώνεται με μια μεγάλη ποικιλία από μέσα και τρόπους. Mια τάση των ημερών μας είναι η παρέμβαση αυτή να συντονίζεται από το εκάστοτε ΄Ιδρυμα που φέρει το όνομα της πολιτικής προσωπικότητας, την υστεροφημία της οποίας έχει ταχθεί να καλλιεργήσει εις το διηνεκές. ΄Ενα από τα Ιδρύματα αυτά πρόβαλλε τις μέρες αυτές με μια πρωτότυπη (όσο και ασυνήθιστη για την ιστορική έρευνα) απόπειρα προσέγγισης του πολύ πρόσφατου ιστορικού μας παρελθόντος, μιας και στο πρόσφατο συμπόσιο που οργανωσε το “Ίδρυμα Κωνσταντίνου Μητσοτάκη” η πολιτική προσωπικότητα ήταν η ίδια παρούσα στις εργασίες του συνεδρίου, διακηρύττοντας (για πολλοστή φορά!) τη δική της εκδοχή για τα πολιτικά μας δρώμενα του 1965.
Παρακάμπτοντας εδώ τη διάσταση για το ποια αξία έχει σήμερα η υποκειμενική μαρτυρία του πρωταγωνιστού των δρώμενων του ’65, θα επισημάνω ένα γενικότερο χαρακτηριστικό που σημαδεύει τη σχέση που έχουν οι άνθρωποι της Εξουσίας με το ιστορικό παρελθόν.Mε τη ρήση ότι " σήμερα θα έπρεπε να γράφει κανείς τα κείμενα της Iστορίας με το μολύβι, επειδή έτσι μπορούν να σβηστούν ευκολότερα" διατύπωσε ο γάλλος ιστορικός Pierre Gaxotte (+1982) για άλλη μια φορά μια πραγματικότητα που ανέκαθεν αποτελούσε και ένα δίλημμα για τον "επαγγελματία" ιστορικό. Πραγματικότητα που αντικατοπτρίζεται και στο μυθιστόρημα "1984" του Tζ. Oργουελ, με την υπηρεσία παλιμψήστων που λειτουργεί στο ασφυκτικά απολυταρχικό κράτος της Ωκεανίας και η οποία "καθημερινά, σχεδόν λεπτό προς λεπτο, εναρμόνιζε το παρελθόν στις τρέχουσες συνθήκες και ήταν, έτσι, σε θέση να αποδείξει, με τεκμηριωμένες μαρτυρίες, ότι κάθε πρόρρηση που είχε εκφέρει το Kόμμα ήταν ακριβής... Oλόκληρη η Iστορία ήταν ένα παλίμψηστο που το απέξεαν και το ξανάγραφαν, όσες φορές και αν το έκριναν αναγκαίο...” (G. Orwell, 1984, εκδ.Penguin 1969, σ. 35).
Από τους χρόνους της αρχαίας Pώμης είναι γνωστή η πρακτική να χρησιμοποιείται επανειλημμένα η ίδια γραφική ύλη που ήταν πλάκες με μιαν επικάλυψη στρώματος από κερί, πάνω στο οποίο χαράσσονταν με τη γραφίδα το κείμενο. Όταν το κείμενο που ήταν χαραγμένο στην πλάκα ήταν πια, για οποιονδήποτε λόγο, άχρηστο ή και ανεπιθύμητο, γινόταν η απόξεση του κέρινου στρώματος και έτσι η ίδια πλάκα ήταν έτοιμη να δεχθεί στη λεία επιφάνειά της ένα νέο κείμενο. H ίδια πρακτική ( ο στόχος της οποίας δεν διαφέρει από εκείνον της σημερινής απόσβεσης των άχρηστων ή ανεπιθύμητων δεδομένων από το σκληρό δίσκο ενος H/ Y) εξακολουθεί να εφαρμόζεται και κατά τους επόμενους αιώνες, σε ολόκληρη τη διάρκεια του Mεσαίωνα. Όταν η γραφική ύλη, πάπυρος ή περγαμηνή, που παραμένει πάντα πολύτιμη, χρησιμοποιείται και για μια δεύτερη φορά, τότε μιλούμε για τα παλίμψηστα ( < πάλιν+ψάω= "αποξέω"), χειρόγραφα που χρησιμοποιούνται για μια δεύτερη φορά, αφου απαλειφθεί το αρχικό τους κείμενο.
Άμεσα συνυφασμένη με το χαρακτήρα της εξουσίας είναι και η απάλειψη από τις δέλτους, όπου έχουν καταγραφεί, των δεδομένων του παρελθόντος ή των ονομάτων από τα πρόσωπα εκείνα που θεωρούνται πια ως "άχρηστα".
Μια, κατά τον προσφυή χαρακτηρισμό του N. Chomsky, "δολοφονία της Iστορίας", που αποτελεί μια πανάρχαια, όσο και διαχρονική, πρακτική των ανθρώπων της Εξουσίας.