Επέτειοι…

Mήνας των επετείων ο Μάϊος: στις 11 με το παλαιό εκκλησιαστικό ημερολόγιο ( στις 24 με το νέο) τιμάται η μνήμη των δυο Θεσσαλονικέων αδελφών , που αποκαλούνται και “φωτισταί των Σλάβων”, των αγίων Κωνσταντίνου/ Κυρίλλου και Μεθοδίου. Περίπου μέσα στο τρίτο Σαββατοκύριακο του ίδιου μήνα διατηρούν οι γόνοι των ξεριζωμένων Ρωμιών από τον Πόντο ζωντανή τη μνήμη της Γενοκτονίας με εκδηλώεις σε όλα τα πέρατα της γής, όπου έχουν εγκατασταθεί. Στις 29 Μαϊου τέλος, σαν σήμερα πριν από 555 χρόνια, είναι η μέρα που πήρανε οι Τούρκοι την Πόλη…
H κρατούσα πολιτειακή ή ιδεολογική συγκυρία είναι εκείνη που, πολλές φορές , προσδίδει στην επέτειο έναν λαμπρό, όσο και πρόσκαιρο, συμβολισμό ενώ, ταυτόχρονα, ρίχνει τη σκιά της στη “διαφορετικότητα” εκείνην που αντανακλάται από την αυθεντική ιστορική αλληλουχία. Oι επέτειοι είναι έτσι, για μερικούς, μια από τις σπάνιες εκείνες στιγμές, όπου (δανείζωμαι εδώ τις σκέψεις του ρώσου φιλόσοφου της διασποράς Alexandr Zhinoviev) “ κατά τη διάρκεια του βίου μας φεγγίζουν κάποτε αμυδρά υπαινικτικές ενδείξεις για κάτι τι το διαφορετικό”. Iδιαίτερα κατά την πολύ πρόσφατη περίοδο, όταν, μετά το 1989, σ’ ένα μεγάλο μέρος της γηραιάς μας ηπείρου, ο σημειωτικός κώδικας της κρατικής ιδεολογίας επαναπροσδιορίσθηκε ραγδαία, καταργώντας σύμβολα και επετείους (θυμίζω συνθηματικά: την επαναφορά αγίωνυμίων σε πόλεις ιστορικές, την αποκαθήλωση ανδριάντων , τη μετάθεση των τιμητικών φρουρών από τα μαυσωλεία ηγετών της μυθοποιημένης εργατικής τάξης μπρός από τούς τάφους ηγεμόνων,) σήμερα ιδιαίτερα ίσως η διαφορετική διάσταση μιας επετείου δεν μας είναι τόσο δυσδιάκριτη.
Παραμένοντας στην πρόσφατη επικαιρότητα, θα αναφερθώ εδώ στον κλασικό, στον “συμβατικό” τρόπο, με τον οποίο οι πνευματικοί και πολιτικοί ηγέτες των ομοδόξων μας στη γειτονική μας FYROM τίμησαν τη μνήμη των δυο Θεσσαλονικέων αδελφών. Εναρμονισμένος με τις ντιρεκτίβες της κρατικής προπαγάνδας, διακήρυξε από άμβωνος ο αρχιεπίσκοπος της αυτοκέφαλης εκκλησίας της Αχρίδος ότι, σήμερα, στη Θεσσαλονίκη, το “λίκνο του σλαβικού πολιτισμού” , “διώκεται η γλώσσα των Σλάβων, την οποία καθιέρωσαν ως γραπτό κώδικα” οι δυο Θεσσαλονικείς αδελφοί.
Δεν είναι στο χαρακτήρα του σηημειώματος αυτού να εμπλακεί στην, καταφανώς αναχρονιστική λογική του Σκοπιανού ιεράρχη, ο οποίος προφανώς αγνοεί το δεδομένο ότι στη Μακεδονία και στον περίγυρο της Θεσσαλονίκης σήμερα, μετά τις ανταλλαγές πληθυσμών, αλλά και την εγκατάσταση εδώ των προσφύγων Ρωμιών του Πόντου και της Μικρασίας, η χρήση της σλαβικής ως ιδιολέκτου, ως μητρικής γλώσσας, ουσιαστικά είναι ανύπαρκτη. Καλώς ή κακώς , μετά την μαζική εγκατάσταση ων ξεριζωμένων Ρωμιών από τον Πόντο, η Μακεδονία κατοικείται σήμερα από έναν αμιγώς ελληνόγλωσσο πληθυσμό.
΄Ενα περαιτέρω ιστορικό δεδομένο, που συνδέεται με την επέτειο και του οποίου την αυθεντική σημασία διαστρεβλώνει με τα κηρύγματά του ο σκοπιανός ιεράρχης είναι ότι δύο Θεσσαλονικείς αδελφοί ήταν πράγματι εξοικειωμένοι με το νοτιοσλαβικό προφορικό κώδικα που ήταν σε χρήση στα περίχωρα της γενέτειράς τους. Γεγονός, το οποίο έμμεσα επιβεβαιώνεται και από τον Bίο του Mεθοδίου: "Διότι σεις είστε Θεσσαλονικείς και όλοι οι Θεσσαλονικείς ομιλούν συχνά τη Σλαβική " θα αιτιολογήσει την επιλογή του ο αυτοκράτορας Mιχαήλ Γ', όταν, το έτος 863, θα αναθέσει σ'αυτούς την ιεραποστολή στη μακρινή Mεγάλη Mοραβία. Iστορικό επεισόδιο, οι πραγματικές διαστάσεις του οποίου θα αναδειχθούν κατά τους αιώνες που θα ακολουθήσουν, μια και, χάρη στην εφεύρεση της σλαβικής γραφής, αλλά και τη δημιουργία μιας γραπτής γλώσσας, θα περασει ένα μεγάλο μέρος του σλαβικού κόσμου από το πολιτιστικό στάδιο της προφορικότητας σέκείνο του γραπτού πολιτισμού. Mια πολιτιστική επανάσταση, οι συνέπειες της οποίας παραμένουν, ακόμα και σήμερα, ολοζώντανες.
Η Θεσσαλονίκη λοιπόν των δύο αγίων αδελφών παραμένει το λίκνο του σλαβικού γραπτού πολιτισμού. ΄Ενα δεδομένο ωστόσο, που δεν επιδρά στη συνέχιση της ελληνικής παράδοσης .