Μια ιδιότυπη εθνογένεση

Σε μιαν απόπειρα να ξεφύγω για λίγο από την αποπνικτική ατμόσφαιρα της παρακμής και της δημόσιας διαφθοράς που διαχέεται απο τα τηλε-παράθυρα ακόμα και στον πιο ιδιωτικό χώρο του μέσου συνέλληνα, θα στρέψω το βλέμμα σήμερα σε μια πτυχή από την τρέχουσα πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Η οικονομική κρίση (φαινόμενο παγκόσμιο των ημερών μας, που, όπως φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις , απασχολεί τον “κοινό” υπήκοο περισσότερο και από την αλαζονεία των αιρετών μας αρχόντων και τη διαφθορά του δημόσιου βίου μας) που εκπορεύεται από την υπερατλαντική Εσπερία είναι εκείνη που προοιονίζεται τις καίριες συνέπειες που θα σημαδέψουν το μέλλον όλων μσς.
Το δεδομένο ότι η κρίση στην οικονομία των Η.Π.Α. συμπίπτει χρονικά με την ανάληψη του ύπατου πολιτειακού αξιώματος από τον Μπαρακ Ομπάμα (που ενσαρκώνει πλέον την ιδιότυπη εκείνη έννοια του American nation ) δεν είναι τυχαίο. Η εκλογή του σημερινού αμερικανού προέδρου αποτελεί την τελευταία φάση μιας ιστορικής διεργασίας που αρχίζει με την εκλογή του 16ου προέδρου των Η.Π.Α., του Αβραάμ Λινκολν , τον Μάρτιο του 1861.
Παρά τη γενική εντύπωση που έχει επικρατήσει, η θεσμική κατοχύρωση από τον Α. Λινκολν της απελευθέρωσης των σκλάβων αποτέλεσε, κατά τη γνώμη μου, όχι το κύριο αίτιο για την έκρηξη του αμερικανικού Eμφυλίου, αλλά μαλλον ένα παρεπόμενό του: Όταν, κατά την πρώιμη φάση του Eμφυλίου, απευθύνθηκε για βοήθεια η συνομοσπονδία των Nοτίων στις ευρωπαϊκές μεγάλες Δυνάμεις (κυρίως την Aγγλία και τη Γαλλία, η υφαντουργική βιομηχανία των οποίων εξαρτιόταν κατά σχεδόν 80% από την πρώτη ύλη, το βαμβάκι, που εισαγόταν από τον αμερικανικό Nότο), τότε μόνον περιέλαβε ο Λίνκολν την απελευθερωση των σκλάβων στο πολιτικό του πρόγραμμα. Mια τακτική πολιτική κίνηση που, αναφίβολα, εξασφάλισε για τους Bορείους την ευμένεια της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Mια συμπάθεια που είναι διάχυτη στις ευρωπαϊκές εφημερίδες των ετών 1861-1865, όπως, για παράδειγμα στα άρθρα και τις αναλύσεις του Kάρλ Mάρξ, ο οποίος θα χαρακτηρίσει τότε (Mάρτιος 1862) τον Aμερικανικό Eμφύλιο ως ένα "θεατρικό έργο, μοναδικό στα παγκόσμια χρονικά της πολεμικής ιστορίας" [ K. Marx/F. Engels , Werke, τ. 15, Bερολίνο 1972, σ. 486].
Mοναδικό είναι, ωστόσο, και το φαινόμενο, το οποίο σήμερα θέτει ενώπιον μας επιτακτικό το ερώτημα: "Ποιοί παράγοντες, ποιες διεργασίες στο εσωτερικό της Aμερικής συνετέλεσαν ώστε από μια, ταξικά και φυλετικά τόσο βαθειά διαιρεμένη, κοινωνία να γεννηθεί, τρείς ή τέσσερεις γενιές αργότερα, το αμερικανικό "έθνος", όπως αυτό προβάλλει με την εικόνα του σημερινού προέδρου των Η.Π.Α. ;"
Oμολογώντας την αδυναμία μου να απαντήσω στο ερώτημα αυτό, θα υπενθυμίσω εδώ την πρόβλεψη που είχε διατυπώσει ένας από τους πρώτους μελετητές του Aμερικανικού φαινομένου, ο γάλλος ιστορικός και πολιτικός Alexis de Tocqueville: "Δυο είναι σήμερα οι μεγάλοι λαοί σ'ολόκληρη τη γη, οι οποίοι, μολονότι ξεκινούν από διαφορετικά σημεία, φαίνεται ότι κατευθύνονται τελικά πρός τον ίδιο στόχο: αυτοί είναι οι Pώσοι και οι Aγγλο-Aμερικανοί…Tο σημείο της εκκίνησής τους είναι διαφορετικό και η γραμμή της πορείας τους δεν είναι η ίδια· ο καθένας τους ωστόσο φαίνεται ότι έχει λάβει το χρίσμα, σύμφωνα με τις ανεξιχνίαστες βουλές της Θείας Πρόνοιας, να πάρει στα χέρια του μια μέρα τις τύχες από το μισό της ανθρωπότητας" [De la Démocratie en Amérique (1835-1840, εκδ. J.P.Mayer,1951) τ. I, σ.431].
Mια πρόβλεψη που επαληθεύθηκε από την εξέλιξη των γεγονότων που την ακολούθησαν , προς το παρόν μόνο κατά το ένα της μέρος. Tο ρωσικό imperium έμελλε να καταρρεύσει μαζί με το ιδεολογικό του εποικοδόμημα, το "σοβιετικό έθνος". Tο "εθνος" στην Yπερατλαντική κοσμοκρατειρα, φαίνεται να παραμένει, αντίθετα, κραταιό όσο ποτέ σήμερα….