Iστορικές αναλογίες

Ένα ερώτημα που συνηθίζουν να θέτουν οι μη-επαγγελματίες ιστορικοί και στο οποίο οι ίδιοι απαντούν, με διάφορες παραλλαγές, θετικά είναι για το άν επαναλαμβάνεται η Ιστορία. Ερώτημα, το οποίο δεν απασχολεί τον κατ’ επάγγελμα ιστορικό ο οποίος ωστόσο θα ασπασθεί πλήρως το αξίωμα που τεκμηριώνει ένας από τους κορυφαίους διδασκάλους της πολιτικής τέχνης, ο Ν. Μακιαβέλι.
Καταγράφοντας την ιστορία της γενέθλιας πόλης του («Istorie Florentine»,εκδ. 1532) και εξετάζοντας γενικότερα το φαινόμενο της αναγεννησιακής πόλης-κράτους της Ιταλίας θα ανατρέξει ο Μ. σε ένα ανάλογο φαινόμενο του παρελθόντος, στην πόλη-κράτος κατά την κλασική αρχαιοελληνική περίοδο, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μέσα στη ροή του χρόνου, στην Ιστορία, οσάκις συντρέχουν ομοειδείς γενεσιουργοί παράγοντες, τότε έχουμε την γένεση ιστορικών φαινομένων, τα οποία παρουσιάζουν ουσιώδεις αναλογίες, τόσο στη δομή, όσο και στην εξωτερική τους εμφάνιση. Με άλλα λόγια: δεν επαναλαμβάνεται βέβαια αυτούσια η ιστορία, υπάρχουν ωστόσο χρονικές στιγμές που εμφανίζουν τέτοιες ομοιότητες που παρακινούν τον μελετητή του παρελθόντος να μιλήσει για το φαινόμενο της ιστορικής αναλογίας.
Μια ιστορική αναλογία εμφανίζεται και κατά την τρέχουσα (προεκλογική) πραγματικότητα, αν ανατρέξει κανείς στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν: 16 χρόνια πρίν, αρχές του φθινοπώρου του 1993 κατέρρεε η κυβέρνηση του κόμματος που και σήμερα βρίσκεται ακόμα στην εξουσία κατά κύριο λόγο βέβαια εξαιτίας ενδογενών αντιθέσεων αλλά και υπό το βάρος των σκανδάλων και μιας αποτυχημένης δημοσιονομικής πολιτικής. Δυο γενεσιουργοί παράγοντες (για να θυμηθούμε και τη διδασκαλία του Μακιαβέλι) που συντρέχουν ακόμα σε πιο έντονο βαθμό στις μέρες μας. Σήμερα κανείς δεν μιλά απλώς για σκάνδαλα, αλλά για κλασικά φαινόμενα πολιτικής διαφθοράς που χαρακτηρίζει καθεστώτα τριτοκοσμικών χωρών. Γεγονός που ανάγκασε τον αρχηγό της παράταξης να αποβάλει, εκών-άκων, από τα ψηφοδέλτια μερικούς από τους άλλοτε στενότερους συνεργάτες του. Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο γενεσιουργό παράγοντα της ιστορικής αναλογίας την οποία όλοι μας σήμερα βιώνουμε, το πραγματικό μέγεθός του θα διαπιστωθεί, όταν η παρούσα κυβέρνηση θα παραδώσει την κάσα, τα δημόσια ταμεία. Δεδομένο αντικειμενικό ωστόσο παραμένει ότι η ιστορική αυτή αναλογία έχει κοινούς τους τρείς γενεσιουργούς παράγοντες: και τότε, όπως και τώρα, το έλλειμα είχε φθάσει σε ύψος δυσθεώρητο, η ανάπτυξη ήταν και τότε και σήμερα μηδενική ενώ, τέλος, οι διαστάσεις της κρίσης αντικατοπτρίζονταν σστη συμπεριφορά του κοινωνικού συνόλου.
Το 1993, το θυμόμαστε όλοι, το ΠΑ.ΣΟ.Κ με έναν ηγέτη ασθενή και ουσιαστικά ανήμπορο είχε κερδίσει μια διχασμένη εσωτερικά Νέα Δημοκρατία. Σήμερα, όπως όλα δείχναν η εκλογική νίκη θα επαναληφθεί και οι συνέπειές της θα καθορίσουν, όπως και το 1993, τις τύχες (ιδίως εκείνες της ηγεσίας) του ηττημένου.
Οι ιστορικές αναλογίες εξαντλούνται στο σημείο αυτό ( ή, ορθότερα, δεν είναι ακόμα ορατές). Θα αποδειχθεί άραγε η μελλοντική διακυβέρνηση εξίσου επιτυχής και ανάλογη με εκείνην της διακυβέρνησης Σημίτη; Ως αισιόδοξο από τη φύση μου άτομο, θα επισημάνω το ελπιδοφόρο μήνυμα που εκπέμπει η επιλογή από τον Πρόεδρο του Κινήματος των προσώπων που έχουν τοποθετηθεί στις εκλόγιμες θέσεις του ψηφοδελτίου επικρατείας.
Ως αισιόδοξο άτομο θα θυμίσω επίσης τη σοφία που αντικατοπτρίζεται από τη λαική μας ρήση , ότι δηλαδή «το αγώι ξυπνά τον αγωγιάτη», όπου το «αγώι» στην περίπτωσή μας είναι βέβαια οι καθημερινές απαιτήσεις του κυβερνητικού έργου που θα διδάξουν στον «αγωγιάτη» ότι θα πρέπει ίσως να υπερβεί κάποιες προσωπικές του ιδιαιτερότητες και να μην αποκλείει από την ενεργό δράση κάποιους ικανούς συνεργάτες του.