Από το χαμπούργκερ στη “συναινετική θεώρηση της Ιστορίας”

Το πρώτο οπτικό μήνυμα που χαραχτηκε στη μνήμη μου, όταν, πρωτόφερτος πριν από είκοσι πέντε χρόνια στην Αμερική, βγήκα για το πρώτο μου σουλάτσο-γνωριμία με τους δρόμους του Georgetown, στην καρδιά της Υπερατλαντιής κοσμοκράτειρας, ήταν οι πινακίδες με την απεικόνιση μιας παλάμης που διαφήμιζαν τις υπηρεσίες ενός χειρομάντη που συνάντησα σε κάθε σχεδόν τετράγωνο. Τα πρωτόγνωρα μηνύματα θα πλήθαιναν όσο περνούσαν οι μέρες: ο ξυρισμένος και φρεσκοκουρεμένος ιερέας που λειτουργούσε στην ελληνική εκκλησία την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Η γνωριμία με μια ιερέα της αγγλικανικής εκκλησίας- κόρη μιας καλής φίλης από τη Σερβία. Το φιλόξενο σπίτι ενός εμιγκρέ-ακαδημαϊκού από τη Σοβ. ΄Ενωση, όπου τηρούνταν με ευλάβεια όλοι οι κανόνες για την kosher , την καθαρή, διατροφή που επιτάσσει η εβραϊκή θρησκεία…Στιγμιότυπα από την καθημερινότητα μιας ολιγόμηνης παραμονής, που εδραίωσαν την πεποίθηση ενός, αθεράπευτα προσκολλημένου στις ευρωπαϊκές αξίες, επισκέπτη ότι στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού εκτείνεται ένας νέος, και αφιλόξενος για ‘κείνον , κόσμος.
“Amerika, du hast es besser” – “Καλότυχη εσύ Αμερική’… Έτσι αρχίζει το ποιήμα που αφιερώνει στην Αμερική ο Γκέτε, όπου, μέσα σε λίγους στίχους, αριστοτεχνικά περιγράφει το ουσιώδες χαρακτηριστικό του Νέου Κόσμου: είναι η απόλυτη ρήξη με την ιστορική παράδοση, αυτό το βαρύ φορτίο, την κληρονομιά που υπαγορεύει τη συλλογική συμπεριφορά των Ευρωπαίων : “Είσαι, μέσα στο ζωντανό παρόν”, συνεχίζει ο ποιητής, “ ανέμελη από τις έγνοιες, τις ανώφελες μνήμες των περασμένων, μένεις μακριά από τις διχόνοιες…”
Πραγματι, ο Nέος Kόσμος, που μόλις πριν από μισή χιλιετία αρχίζει να εμφανίζεται στις ιστορικές δέλτους, αποτελεί σήμερα ένα μοναδικό, ένα πρωτόγνωρο για την εμπειρία του ανθρώπινου γένους φαινόμενο. Tα μήλα που μας ήρθαν από τη χώρα των Eσπερίδων, την Aμερική, έχουν κυριολεκτικά μεταστρέψει τον ρού της ιστορίας και έχουν προκαλέσει θεμελιώδεις αλλαγές στη συλλογική μας συμπεριφορά, ακόμα και σε εκφάνσεις της καθημερινότητας. Διαφορετική θα ήταν, για να αρκεστούμε σε ένα μόνον παράδειγμα, η ιστορική εξέλιξη στη γηραιά μας ήπειρο, με τους ανθρωποβόρους λιμούς που ξεσπούσαν εδώ περιοδικά κατά την Aρχαιότητα και το Mεσαίωνα, άν δεν γέμιζαν το καθημερινό τσουκάλι του ευρωπαίου χωρικού τα δυο νέα αγροτικά προϊόντα μαζικής παραγωγής, το καλαμπόκι και η πατάτα. Mια ευλογία, αναμφίβολα, για την ανθρωπότητα, τις ευεργετικές συνέπειες της οποίας ωστόσο σκιάζουν δυο ακόμα «δώρα» που μας ήλθαν από την Aμερική: η εισβολή του «χαμπούργκερ» και των «φαστ φουντ» που έχουν κυριολεκτικά ισοπεδώσει τις επιμέρους αισθητικές κατηγορίες της καθημερινότητας, τη γαστρονομική παράδοση των Eυρωπαίων, αλλά και , το απειλητικότερο, η εμμονή της Yπερατλαντικής κοσμοκράτειρας στις μέρες μας να επιβάλλει στο διεθνές εμπόριο το νέο της προϊόν, τα μεταλλαγμένα αγροτικά προϊόντα.
Στον τομέα της υψηλής διανόησης και του στοχασμού, όπως έxω ξαναγράψει, δεν μας έχει επιδαψιλεύσει με κάποια χρυσά μήλα η χώρα των Eσπερίδων: στη χώρα αυτήν, από όσα τουλάχιστον εγώ γνωρίζω, δεν γεννήθηκαν κάποιες πρωτότυπες σχολές διανόησης ή πολιτικού στοχασμού, αλλά μεταφυτεύθηκε εδώ η κλασική και η νεότερη παράδοση από τη γηραιά ήπειρο
Για να έλθουμε στο προκείμενο: το επιχώριο πνεύμα, ο spiritus loci, που κυριάρχησε σε αυτό το «χωνευτήρι των λαών» ( το «melting pot»), που συνθέτει το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο των H.Π.A. κατά τους τελευταίους δυο αιώνες, συνετέλεσε ώστε να ευδοκιμήσει εδώ σε μια ιδιαίτερα έντονη μορφή το φαινόμενο του θρησκευτικού συγκρητισμού, της πρόσμειξης δηλαδή στοιχείων από δυο ή και περισσότερες ομολογίες σε ένα νέο θρησκευτικό δόγμα. Δεν είναι, έτσι, μόνον οι ποικίλες, προτεσταντικές κυρίως, αιρέσεις που χαρακτηρίζουν σήμερα την Aμερική, αλλά και δόγματα, τα οποία έχουν ενσωματώσει στη βασική τους διδασκαλία στοιχεία που είναι ξένα με τον Xριστιανισμό.
O συγκρητισμός στη χώρα των Eσπερίδων δεν περιορίζεται ωστόσο μόνον στον τομέα του Yπερβατικού, στη Θρησκεία, αλλά είναι έκδηλος ακόμα και στην πολιτειακή πραγματικότητα των H.Π.A. Για να δανειστούμε εδώ τον χαρακτηρισμό ενός ευρωπαίου πολιτικού, ο οποίος είναι υπεράνω κάθε υποψίας για «αντι-αμερικανισμό» : « … στις H.Π.A. δεν είχατε ποτέ αμιγή κοινοβουλευτική δημοκρατία. Έχετε έναν αυτοκράτορα, ο οποίος εκλέγεται για τέσσερα χρόνια και ο οποίος έχει περισσότερη δύναμη από όση έχει ένας κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός στη Γαλλία, την Oλλανδία ή τη Γαλλία και τη Γερμανία» [ H.Schmidt σε τηλεοπτική συνέντευξη στις 15.4.1990]
Την απαλλαγμένη “ από τις ανώφελες μνήμεςτων περασμένων” Αμερική μας θυμίζει η “συναινετική” θεώρηση του ιστορικού παρελθόντος των βαλκανικών λαών, στην οποία, όπως έγραφα και στο πρηγούμενο σημείωμα, μας παροτρύνει το Κέντρο για τη Δημοκρατία και τη Συμφιλίωση στη Ν.Α Ευρώπη με τα τέσσερα βιβλία-εργασίας που προπαγανδίζει.. Μια σχολή σκέψης, που μας χάρισε ήδη το βιβλίο Ιστορίας για την Στ΄Δημοτικού. ΄Ενα “πλασάρισμα” που, όπως και άλλα προϊόντα από την Υπερατλαντική κοσμοκράτειρα, έχει ήδη κατακτήσει ένα κομμάτι από την εγχώρια αγορά.
Πόσο “εθνικιστής”, “αντιδραστικός” ή άλλο τι συναφές μπορεί να είναι κάποιος, όπως η ταπεινότητά μου, που αρνείται να καταναλώσει αυτή τη νεόφερτη παραλλαγή του junk food που μας σερβίρει η Υπερατλαντική κοσμοκράτειρα, με τους εγχώριους chef de cuisine που έχει πάρει στη δούλεψή της;

http://malingoudis.blogspot.com/