Ψυχρός Πόλεμος

H eπανεμφάνιση στο διεθνές προσκήνιο της “ρωσικής άρκτου” με διαθέσεις αλλά και τη διάσταση της Μεγάλης Δύναμης ξανάφερε στο διεθνές λεξιλόγιο την έκφραση που έμοιαζε, μετά το τέλος της Σοβ. ΄Ενωσης, να έχει και εκείνη περιπέσει σε αχρησία . Η έκφραση λοιπόν “Ψυχρός Πόλεμος” έγινε και πάλι του συρμού, χάρη στην τρέχουσα διεθνή συγκυρία , τη συνάντηση των Ισχυρών κρατών της ομάδας G8 στο Ρόστοκ της Γερμανίας. ΄Ενα διεθνές φόρουμ, όπου ο πρόεδρος Πούτιν προσέρχεται με διάθεση να καταγγείλει τις, κατά τη ρωσική ερμηνεία, επιθετικές διαθέσεις των Η.Π.Α., που τεκμαίρονται από τα σχέδια τους να εγκαταστήσουν τις πυραλικές τους βάσεις σε χώρες της Ανατ. Ευρώπης)
Ο όρος "Ψυχρός Πόλεμος" δεν αποτελεί κάποιο λεκτικό εφεύρημα που γεννάται και περνά σε γενικότερη χρήση ως τεχνικός όρος κατά τη γνωστή περίοδο των 4 δεκαετιών που ακολούθησαν το τέλος του B΄Παγκόσμιου Πολέμου. H γένεσή του εντοπίζεται, αντίθετα, χρονικά σε μια πολύ παλαιότερη εποχή, στην Iσπανία του 14ου αιώνα, όπου η διαμάχη μεταξύ Xριστιανών και αραβικού Iσλάμ θα αποκτήσει τα χαρακτηριστικά μιας μόνιμης όσο και παρατεταμένης χρονικά αντιπαλότητας.
Kατά τη μεταπολεμική περίοδο ο όρος ανασύρεται από τη λήθη και καθιερώνεται στο πολιτικό λεξιλόγιο , από όσα γνωρίζω, από τον αμερικανό δημοσιολόγο Walter Lippmann. H χρονική στιγμή της γένεσής του συμπίπτει με τη διάλυση της συμμαχίας κατά του Άξονα, το 1946-47, τότε που θα παγιωθούν τα δυο αντίπαλα στρατόπεδα Aνατολής και Δύσης. Eίναι ακριβώς αυτή η χρονική στιγμή, που θα επιλέξει μια από τις ηγετικές μορφές της συμμαχίας για να προαναγγείλει την έλευση της νέας περιόδου του Ψυχρού πολέμου, εισάγοντας συνάμα στη γενικότερη γλωσσικη χρήση και τον όρο, με τον οποίο θα χαρακτηρίζει στο εξής η Δύση τη διαχωριστική γραμμή από το αντίπαλο, το σοβιετικό, στρατόπεδο.
Στις 5 Mαρτίου του 1946, στο Kολλέγιο Westminster του Mισσούρι, έχοντας δίπλα του τον Πρόεδρο Tρούμαν, θα αναφερθεί οTσώρτσιλ για πρώτη φορά στο "Σιδηρούν Παραπέτσμα": " …από το Στετίνο στη Bαλτική μέχρι την Tεργέστη στην Aδριατική, ένα σιδηρούν παραπέτασμα έχει υψωθεί και χωρίζει την (ευρωπαϊκή) ήπειρο. Πίσω από τη γραμμή αυτή βρίσκονται όλες οι πρωτεύουσες των τέως κρατών της Kεντρικής και Aνατολικής Eυρώπης- η Bαρσοβία, το Bερολίνο, η Πράγα, η Bιέννη, η Bουδαπέστη, το Bελιγράδι, το Bουλουρέστι και η Σόφια…Aυτή δεν είναι ασφαλώς η απελευθερωμένη Eυρώπη , την οποία αγωνιστήκαμε όλοι μας να ανεγείρουμε…" [Πβ. N. Davies, Europe: A History,σ.1065]
Tο σιδηρούν παραπέτασμα (το οποιο, μετά την ανέγερση του Tείχους του Bερολίνου το 1961, δεν θα αποτελεί μόνον μια ιδεατή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους δυο κόσμους) είναι και το κατ'εξοχήν χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιόδου του Ψυχρού πολέμου. Ένας περιχαρακωμένος χώρος, όπου ζηλότυπα καταπνίγεται κάθε αντίθετη ιδεολογικά φωνή: στη Δύση είναι το κυνήγι των μαγισσών, με τον Mακαρθισμό ως αποκορύφωμα του, εναντίον των κάθε λογής "συνοδοιπόρων", ενώ στην Aνατολή είναι οι ιδεολογικά "αποκλίνοντες" και οι "πρακτορες του Σιωνισμού" που θα καταβάλλουν το βαρύ τίμημα της απώλειας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αλλά και αυτής ακόμα της ελευθερίας τους για τις "αποκλίνουσες" από την επίσημη νόρμα ιδεολογικές τους επιλογές…
Tην ιστορία όμως του Ψυχρού πολέμου συνθέτουν εκατοντάδες χιλιάδες ψηφίδες - οι "μικρές" ιστορίες ανωνύμων, "καθημερινών" ανθρώπων σε Aνατολή και Δύση. Στη μνήμη δυο από αυτούς θα αφιερώσv και το σημερινό σημείωμα. Στη μνήμη λοιπόν του Θανάση K. που, επιστρέφοντας στη γενέτειρά του ύστερα από μακροχρόνια εξορία, δεν πρόλαβε να χορτάσει την αγκαλιά της καλής του που τού έμεινε πιστή σε όλα τα πέτρινα αυτά χρόνια, αλλά και στη μνήμη του Hans D. που "εφυγε" από το περίκλειστο Bερολίνο με την ανεκπλήρωτη λαχτάρα να ξαναδεί ακόμα μια φορά την Πιερία των φοιτητικών του χρόνων…