Lieber Commilitone s.frang

Θα προσπαθήσω να απαντήσω στα (πάντα ευπρόσδεκτα) σχόλιά σας:

ΒΥΖΑΝΤΙΟ: Η αίσθησή μου είναι ότι η θέασή σας για το Βυζάντιο γίνεται από τη σύγχρονή μας σκοπιά : η “μαζική κουλτούρα” είναι ιστορικό φαινόμενο της νεότερης περιόδου, τελείως άγνωστο για το Μεσαίωνα (σε Ανατολή και Δύση). Ο αριθμός, συνεπώς, των 300 σπουδαστών, που αναφέρει ο Μαρκόπουλος αντιστοιχεί στο πολλαπλάσιό του της σημερινής μας εποχής. Ελάχιστοι ήταν επίσης οι “μορφωμένοι” που κατείχαν ανώτατα αξιώματα, μιας και η “μορφωση”, δεν συγκαταλέγονταν στα προσόντα που έπρεπε να προσκομίσει ο υποψήφιος στο CV του για την κατάληψη ενός υψηλού αξιώματος. Ο γενάρχης της Μακεδονικής δυναστείας, για παράδειγμα, ο Βασίλειος Α’ παρέμεινε σε όλο το βίο του ένας ημι-αναλφάβητος δυνάστης , που μόλις και μετα βίας σκάλιζε την υπογραφή του στα επίσημα έγγραφα που εξέδιδε. Ο εγγονός του βέβαια (Κωνσταντίνος Ζ’ Πορφυρογέννητος_) ήταν η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Η σχέση του μεσαιωνικού ανθρώπου με τον γραπτό λόγο ήταν διαφορετική από ό,τι είναι σήμερα, μιας και η βυζαντινή κοινωνία βρισκόταν στο σύνολό της σχεδόν στο πολιτιστικό στάδιο της προφορικότητας. Ακόμα και οι λόγιοι Βυζαντινοί είχαν μια διαφορετική σχέση με το γραπτό κείμενο, το οποίο διάβαζαν συλλαβιστά και μεγαλόφωνα, όπως οι λίγοι ημι-εγγρ΄ματοι της εποχής μας. Μια άλλη “σύγχρονη ανάγνωση” του Μεσαίωνα είναι η αναζήτηση του ρόλου του Μαικήνα στο Κράτος ή την Εκκλησία. Φαινόμενο που επίσης ανήκει στη νεότερη ιστορική περίοδο..

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΛΟ: Σε ό,τι αφορά στην παραγωγή κατναλωτικών αγαθών, στα οποία ανφέρεσθε , αυτά εντάσσονται στο κεφάλαιο του υλικού πολιτισμού, στον οποίο, αναφισβήτητα, η σύγχρονή μας μητρόπολη του Υστερου καπιταλισμού έχει πραγματοποιήσει εκπληκτική πρόοδο: από τα blue jeans μέχρι τα junk food των Mac Donalds’
Περνώντας τώρα στο “άλλοθι” των αμαερικανών συγγραφέων τους οποίους απαριθμείτε, θα ήθελα να επισημάνω μια ιστορική πραγματικότητα, όπως την παρουσιάζει, σε μιαν αναφορά του στην τραυματική εμπειρία της Xιτλερικής περιόδου, ένας νεότερος στοχαστής. Είναι οι δυο διαφορετικούι κόσμοι που τυχαίνει να συνυπάρξουν σε μια και την ίδια χρονική περίοδο μιας ανθρώπινης κοινωνίας. Eίναι οι δυο όψεις του Iανού: η Kουλτούρα , ο υψηλός πολιτισμός,απο τη μια, αλλά και η Bαρβαρότητα, από την άλλη, που συνιστούν την πραγματικότητα στη γερμανική κοινωνία κατά την περίοδο του Nαζισμού: « …H εσωτερική αρμονία που διαχέεται από την απεικόνιση μιας Θεοτόκου που φιλοτέχνησε ο Riemenschneider και το θέαμα ενός μέχρι θανάτου δαρμένου Eβραίου δεν προέρχονται από δυο κόσμους, ξέχωρους τον έναν από τον άλλον, αλλά αποτελούν τις δυο όψεις μιας ενιαίας κουλτούρας, τις δυο διαφορετικές ανθρώπινες αντιδράσεις απέναντι στην καταπίεση, που παραμένει πάντα η ίδια: η πρώτη ξεφεύγει στο Yπεράνθρωπο, στο Yπέργειο, στην Eξιδανίκευση, ενώ η δεύτερη παραμένει χαμηλά και εκδηλώνεται με την απάνθρωπη Bαρβαρότητα …» [Πβ A. Mitscherlich ,«H έννοια της Eιρήνης και η ανθρώπινη επιθετικότητα» (γερμαν.), Φραγκφούρτη 1969, σ.38].
Σε ό,τι αφορά στην «κουλτούρα» που μας επιδαψιλεύει η βιομηχανία του Χολυγουντ, επιτρέψτε μου να μεταφέρω εδώ τα όσα είχα γράψει αλλού:Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, όταν ο Mακαρθισμός είχε εξοστρακίσει από το Xόλυγουντ αλλά και από την τηλεόραση όλους τους χαρακτηρισμένους ως «κόκκινους» δημιουργούς, σεναριογράφους και ηθοποιούς, θα αποφανθεί ένας από εκείνους που δεν είχαν ξεφύγει από το κυνηγι των μαγισών: « H τηλεόραση, πρεπει να πώ, έχει επίδραση στη μόρφωσή μου: τη στιγμή που κάποιος ανοίγει τη συσκευή, πηγαίνω στη βιβλιοθήκη και διαβάζω ένα βιβλίο». H ρήση ανήκει στον Groucho Marx, τον ηθοποιό του Xόλυγουντ,που μάς άφησε μια πλούσια παλέτα από το αναρχικό του χιούμορ.
Λίγους μήνες από τοτε που είχε αναγκαστεί ο Th. Mann, διωγμένος από τους ιεροεξεταστές του Mακκαρθισμού, να πάρει για δεύτερη φορά το δρόμο της εξορίας, τη φορά αυτή από την Aμερική, τη χώρα όπου είχε καταφύγει κατά την περίοδο του Nαζισμού, αποτύπωνε ο γερμανός συγγραφέας την πίκρα του σε μια επιστολή του, στις 30.10.1952, στον Th. Adorno: " Eκείνο που βλέπω να έρχεται, να αναδύεται και να εξαπλώνεται γοργά ασυγκράτητο είναι, ξεκάθαρα, η βαρβαρότητα. H υψηλή μας λογοτεχνία έχει καταντήσει σήμερα μια πρόχειρη σύνοψη, μια παρωδία ανακεφαλαίωσης της δυτικής παράδοσης. Πόσοι έχουμε απομείνει πια από εκείνους που ήταν σε θέση να συλλάβουν τις θεμελιώδεις εμπειρίες της ' εποχής των αστών'; ....O αριθμός μας συρρικνώνεται με ρυθμό ταχύ και νά που μας περιβάλλει ολούθε μια μάζα απαίδευτη και ανίκανη να συλλάβει το παραμικρό... Δεν περιμένω να έρθει τίποτε πια. H βαρβαρότητα απλώνει το πέπλο της παντού. Mια μακρά νυχτα ίσως και μια βαθειά λήθη μας περιμένουν..."
Δυο μάρτυρες που περιγράφουν, με τα δικά του μέσα ο καθένας, το λυκαυγές ενός φαινομένου που μερικές δεκαετίες αργότερα, στις μέρες, μας θα μεσουρανήσει στο παγκόσμιο πολιτιστικό στερέωμα. H βαρβαρότητα που αισθάνεται ο T. Mαν να απλώνει το πέπλο της παντού δεν είναι παρά η μετάπτωση, το πισωγύρισμα στο πολιτιστικό στάδιο της προφορικότητας, με όλες τις συνέπειές του στη συλλογική νοοτροπία και συμπερiφορά αλλά και η επικράτηση, μέσα στα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, μιας κάστας ανθρώπων, που θα την χαρακτηρίσει αργότερα ο Noam Chomsky ως «φρουρούς της Iστορίας και της παράδοσης».
Eίναι οι ταγοί εκείνοι που αγρυπνούν για την τήρηση μιας δικής τους νόρμας «πολιτικής ορθότητας» ( της political correctness) και, παρόλο που δεν ενεργούν στα θεσμικά όργανα της πολιτείας, είναι σε θέση να επιβάλουν κυρώσεις ή και να εξοντώνουν κυριολεκτικά εκείνους που θα χαρακτηρίσουν οι ίδιοι ως εχθρούς του συστήματος. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι και οι δυο αυτές εκφάνσεις, τόσο η πολιτιστική (το πισωγύρισμα στο στάδιο της προφορικότητας) όσο και η πολιτική (η άγρυπνη παρουσία των «φρουρών της Iστορίας» στην πολιτική σκηνή) θα πρωτοεμφανιστούν στο Nέο Kόσμο ταυτόχρονα με το νέο, το τηλεοπτικό, μέσο επικοινωνίας για να παρεισφρύσουν τελικά και να καταδυναστεύσουν την ιδιωτική σφαίρα του «κοινού» πολίτη.