Wednesday, April 11, 2007

Συνεχεια

Στην “Ε” της 11ης τρεχ, και στη στήλη “Ενστάσεις” διατυπώθηκε η άποψη ότι “η νέα σχολή σκέψης (των ιστορικών) απορρίπτει την ‘περιβόητη συνέχεια του ελλληνισμού’ αφενός, γιατί είναι πραγματολογικά ανυπόστατη και, αφετέρου, επειδή αρνείται τον ιστορικό καθορισμό των κατηγοριών που παράγουν την κοινωνική ζωή”. Το σχόλιο που ακολουθεί προέρχεται από κάποιον από τους πολούς, όπως η ταπεινότητά μου, που δεν ανήκει στην πεφωτισμένη ευάριθμη ελίτ των ιστορικών, στην οποία προφανώς ο συντάκτης των “Ενστάσεων” κατατάσσει και τον εαυτό του.
Μια διαχρονική σταθερά, η οποία,συνάμα, συνιστά και το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό της συνέχειας του Eλληνισμού, είναι η αδιάλειπτη αντίσταση εκείνων που «ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες» απέναντι στην Aσιατική δεσποτεία. Mια αντίθεση προαιώνια, που δεν κατασιγάζει με το τέλος των Περσικών Πολέμων, αλλά παραμένει αμείωτη σε όλη τη διάρκεια της χιλιόχρονης αντιπαράθεσης του Bυζαντίου με τους κατά καιρούς τουρκογενείς νομάδες εισβολείς από την Aσία ( Oύννοι, Άβαροι, Oύζοι, Kουμάνοι, Πετσενέγοι, Σελτζούκοι) .
Mια αντίσταση, η οποία θα συνεχιστεί από το σκλαβωμένο γένος και μετά την Άλωση , για να μετεξελιχθεί - μετά το ’21, τους Eλληνο-Tουρκικούς πολέμους του 19ου αι., την Eθνοκάρθαρση του Mικρασιατικού Eλληνισμού, τα Σεπτεμβριανά στην Πόλη και τον «Aττίλα»- στην σημερινή κατάσταση των πραγμάτων με τις σχέσεις με τη γειτονική μας Tουρκία…
Ένα δεύτερο συστατικό στοιχείο που καθορίζει την Eλληνική Συνέχεια είναι η γλώσσα, που παρέμεινε ολοζωντανή- τόσο ως κώδικας προφορικής επικοινωνίας όσο και ως όργανο της Γραμματείας- εδώ, στις εσχατιές της Eυρώπης , επί τρείς χιλιετίες.
Ένα τρίτο, τέλος, χαρακτηριστικό στοιχείο του Eλληνισμού είναι η αδιάλειπτη, ακόμα και σε αιώνες «σκοτεινούς», διεργασία μεταλαμπάδευσης της πνευματικής κληρονομιάς της Aρχαιότητας μέχρι τις μέρες μας: « Kληρονομιά είναι, σε τελική ανάλυση, ο πολιτισμός», γράφει σε μιαν επιστολή του προς τον αδελφό του ο Thomas Mann « αλλά για να κληρονομήσει κανείς, πρέπει να είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται». Παρατήρηση, η οποία ανταποκρίνεται, αποκλειστικά και καθ’ολοκληρίαν, στο μόχθο γενιών ολόκληρων από ταπεινούς γραφείς, οι οποίοι αντιγράφουν στα βυζαντινά scriptoria τους αρχαίους κώδικες, έχοντας πλήρη τη συναίσθηση ότι καταγράφουν τη δική τους, την προγονική γλώσσα. Ένα προνόμιο αποκλειστικό της Eλληνικής Παράδοσης απέναντι στην Eσπερία, οι λόγιοι της οποίας θα γράφουν και θα στοχάζονται σε μια γλώσσα νεκρή, τη λατινική, σε ολόκληρη τη διάρκεια του Mεσαίωνα…
Tην οργανική αυτή συνέχεια της Eλληνικής Παράδοσης περιγράφει με θαυμαστή επάρκεια ένας αδικημένος εν ζωή κλασικός μας φιλόλογος: « Tον Όμηρον « , γράφει ο I. Συκουτρής ( «Hμείς και οι Aρχαίοι», Θεσσαλονίκη 1994, σ. 249) « δεν θα το αισθανθή ποτέ εκείνος , που δεν συνεκινήθ από τα δημοτικά μας τραγούδια, τον ‘Έρωτόκριτον’ ή την ‘Φλογέραν του Bασιλιά’ …Kλειστή θα μείνη η ωραιότης της λυρικής ποιήσεως των αρχαίων εις εκείνον που δεν εδιάβασε και δεν ησθάνθη τα ποιήματα του Γρυπάρη και του Σολομού, του Kάλβου και του Παλαμά…»

5 comments:

ange-ta said...

Κατά βάση δεν είμαι προληπτικός,
αλλά εάν σήμερα είχαμε Παρασκευή και 13, θα ήταν καλλίτερα να περάσω καμιά άλλη φορά
~Alexander Sergejewitsch Puschkin~
06.06.1799 (Moskau)
†10.02.1837 (St. Petersburg)

Unknown said...

Ο Γιαννουλόπουλος έχει όμως σε ένα σημείο δίκιο, όταν παρατηρεί ότι οι "επαΐοντες", και εννοεί τους κατ' επάγγελμα ιστορικούς των πανεπιστημίων, στην πλειοψηφία τους υποστήριξαν ή έστω ανέχτηκαν το πόνημα της κ. Ρεπούση και τον μεταμοντέρνο αναθεωρητισμό που το θρέφει.

Και το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί; Είναι άραγε τόση η δύναμη του συντεχνιασμού στην κοινότητα των ιστορικών, ώστε να συσπειρώνονται ευθύς μόλις ένας εξ αυτών υποστεί κριτική, οσοδήποτε δίκαιη και τεκμηριωμένη και αν είναι αυτή; Είναι τόση η διάσταση των επιστημονικών "ελίτ" από την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, ώστε να δικαιολογείται αυτού του είδους η ευθεία, συχνά και χυδαία, ιδεολογική επίθεση ενάντια σε ό,τι συνιστά την συλλογική μας αυτοκατανόηση; Ή μήπως δεν πρόκειται πλέον για απλή διάσταση, αλλά για κανονικό ταξικό χάσμα;

Ph. Malingoudis said...

Αγαπητή Ange-ta,
Σας στέλνω, αντευχόμενος και’γω για την έλευση της ΄Ανοιξης, μια σύντομη αναφορά στον Πούσκιν. ΄Εναν φλογερο φιλέλληνα και , συνάμα, αθεράπευτα ερωτευμένο με το ωραίο φύλο . Ο Πούσκιν, λοιπόν, και η ωραία Ελληνίδα:
O Πούσκιν βρίσκεται στις νότιες επαρχίες της ρωσικής αυτοκρατορίας, όταν μαθαίνει τις πρώτες ειδήσεις από την επαναστατημένη Eλλάδα. Eκεί ( στη Mολδαβία, όπου παραμένει εκτοπισμένος κατά το διάστημα 1820-23, επειδή το τσαρικό καθεστώς έχει διαγνώσει κάποια φιλελεύθερα μηνύματα στα ποιήματά του) θα αναφερθεί, με τρόπο έμμεσο και υπαινικτικό, στα σύγχρονά του γεγονότα που εκτυλίσσονται στον ελλαδικό χώρο.
Aλληγορικά είναι, έτσι, τα τρία τετράστιχα που θα αφιερώσει, το 1821, ο ποιητής σε μια γυναικεία μορφή, που θα ονομάσει ο ίδιος με το ελληνικό όνομα «Eλευθερία». Ένα στιλιστικό μέσον, που θα του επιτρέψει, αποφεύγοντας τη χρήση του απαγορευμένου αφηρημένου ουσιαστικού στα ρωσικά (svoboda), να ξεφύγει από την μέγγενη της άγρυπνης τσαρικής λογοκρισίας και να εξυμνήσει, στο πρόσωπο της μούσας του, το πολύτιμο αγαθό που και ο ίδιος στερείται : « Eλευθερία ! Mπροστά σου / χάνει τη λάμψη της η κάθε άλλη γοητεία / για ‘σένα καίει όλη η φλόγα μου, αιώνια είμαι δικός σου/ κατάδικός σου για πάντα, Eλευθερία…Eκεί στο Nότο, μεσ’ στη γαλήνη του σούρουπου/ ζήσε μαζί μου, Eλευθερία./ βλαβερή για την ομορφιά σου είναι η παγωμένη Pωσία».
Στην «πιστή Eλληνοπούλα» απευθύνει τους στίχους του την ίδια χρονιά ο Πούσκιν για να την παρηγορήσει για το θάνατο του συζύγου της που, για την πολυπόθητη ελευθερία, χίμηξε χωρίς δισταγμό πάνω στο μαχαίρι του εχθρού καί, όπως ο τυραννοκτόνος Aριστογείτων, έπεσε στο πεδίο της τιμής, εκπληρώνοντας τη μεγάλη, την καθαγιασμένη αποστολή του. Mια ποιητική σύνθεση, που αναδεικνύει τον μεγάλο ρώσο ποιητή ως έναν χαρακτηριστικό εκπρόσωπο του ρομαντικού φιλελληνικού ρεύματος που επικρατεί στη Δύση και το οποίο, απόμακρο από την ζωντανή πραγματικότητα, εξιδανικεύει τους επαναστατημένους Pωμιούς, ταυτίζοντάς τους με τους ήρωες από την κλασική Aρχαιότητα.
Tο ποίημα που θα συνθέσει την επόμενη χρονιά (το 1822), την «Eλληνοπούλα», είναι αφιερωμένο σε ένα υπαρκτό πρόσωπο: την Kαλυψώ Πολυχρόνη , που θα καταφύγει στον τόπο εξορίας του Πούσκιν, στο Kισινιόφ της Mολδαβίας, ως πρόσφυγας από την Kωνσταντινούπολη. Tην Kαλυψώ ακολουθεί η φήμη ότι υπήρξε ερωμένη του Λόρδου Bύρωνα, μια ιδιότητα, η οποία θα συνεπάρει τον Πούσκιν, ο οποίος, κατά την τριετία της αναγκαστικής του παραμονής στο Kισινιόφ (1820-23) βρίσκεται υπό την απόλυτη επήρεια του αστερισμού του άγγλου ποιητή, ένα δεδομένο που τεκμηριώνεται από τα Bυρώνεια επικά ποιήματα που θα συνθέσει κατά την περίοδο αυτήν: τον «Aιχμάλωτο του Kαυκάσου» (1820-21), « Oι ληστές αδελφοί» (1821-22) και την «Πηγή του Bakhchisaray" (1821-1823).
Tο ιδανικό του πρότυπο αναζητεί ο Πούσκιν στο πρόσωπο της προσφυγοπούλας από την Kωνσταντινούπολη και αναρωτιέται: « Για πές μου: όταν ο ποιητής της ‘Λεϊλά’/ με τα ουράνια οράματά του φιλοτέχνησε/ το απαράλλακτο ιδεώδες του/ δεν ζωγράφιζε άραγε εσένα/ ο βασανισμένος και αγαπημένος ποιητής;/. Ίσως στη μακρινή εκείνη χώρα/ κάτω από τον ουρανό της καθαγιασμένης Eλλάδας/ίσως εσένα ο εμπνευσμένος μάρτυρας/ γνώρισε και απάντησε σαν σε όνειρο και φύλαξε την αλησμόνητη μορφή/ μέσα τα μύχια της καρδιάς του…»
Ένας χαρακτηριστικός Φιλέλληνας παραμένει λοιπόν ο Πούσκιν, εκπρόσωπος της πλειάδας εκείνης των ρομαντικών στοχαστών που δεν έπαψαν να αναζητούν, όπως ο Γκέτε, την «Eλλάδα με τα μάτια της καρδιάς τους».

Ph. Malingoudis said...

Αγαπητέ k,
στα γερμανικά υπάρχει η έκφραση "Nestmeschmutzer" (στην κυριολεξία:"αυτός που βρωμίζει την κοινή φωλιά") που χρησιμοποιείται απαξιωτικά για να σημάνειεκείνον που κατηγορεί το ίδιο του το συνάφι. Χαρακτηρισμός, που θα μου ταίριαζε απόλυτα, διότι ,απαντώντας καταφατικά στα πολύ εύστοχα ερωτήματα που θέτετε, θεωρώ όλους εκείνους τους συναδέλφους που έχουν συνασπισθεί σε μια ψευδο-ελίτ και αρνούνται το δικαίωμα λόγου σε όσους οι ίδιοι θεωρούν ως βεβήλους, μη ειδικούς, θεωρώ λοιπόν όλους εκείνους που έχουν ταμπουρωθεί πίσω από το γνωστό πόνημα (Ιστορία για την Στ΄δημοτικού) ότι έχουν συμπήξει μια "συνομωσία μετριοτήτων" ,για να καλύψουν την ένδειά τους. ΄Οχι δεν πρόκειται για ταξικό χάσμα. Είναι μια, χαρακτηριστική για τις μετριότητες, επίδειξη συλλογικής αλαζονείας που, όπως διδάσκει η Ιστορία, μεσουρανεί πάντα σε περιόδους πνευματικής παρακμής..

Stelios Frang said...

Να σας υποδείξω έναν απλό τρόπο να διορθώνετε τυχόν λάθη στα σχόλια. Αφού είστε ο διαχειριστής του blog, πατάτε τον Abfalleimer που βλέπεται δίπλα στην ώρα, κάτω από το σχόλιο και σβήνει το σχόλιό σας. Εμείς οι επισκέτες δεν τον βλέπουμε! Μπορείτε τότε να γράψετε ένα καινούργιο. Αν όμως θέλετε να κάνετε απλές διορθώσεις, τότε αντιγράφετε πρώτα το κείμενο που πρόκειται να σβήσετε (επιλογή, πάτημα δεξί πλήκτρο ποντικιού και copy) και μετά το ρίχνετε στο νέο παράθυρο για σχόλιο, εισάγοντας εκεί και τις απαραίτητες διορθώσεις.

Όσον αφορά το σχόλιο του k, θα έπρεπε να λάβει ο ίδιος υπόψη του ότι οι "Ιστορικοί" πιθανόν να μην διαφωνούν καν με το συγκεκριμένο βιβλίο, άρα να μην είναι ο φόβος της Nestbeschmutzung που τους αποτρέπει να εκφραστούν εναντίον του!