ιMια από τις θεμελιώδεις εμπειρίες που θα αποκομίσει κανείς μελετώντας την Iστορία είναι το δεδομένο ότι οι ιστοριογράφοι είναι και οι ίδιοι τους«τέκνα της εποχής τους». Mε άλλα λόγια: η γενικότερη νοοτροπία αλλά και οι συνθήκες μιας δεδομένης εποχής επιδρούν αποφασιστικά στη θεώρηση του ιστοριογράφου και, αναπόδραστα, θέτουν τη σφραγίδα τους στην ερμηνεία των γεγονότων,όταν εκείνος θα επιχειρήσει να ανασυνθέσει το παρελθόν. Tο παράδειγμα των Περσικών Πολέμων και η αξιολόγησή τους από την ιστοριογραφία δυο διαφορετικών περιόδων είναι χαρακτηριστικό.
Kατά τους 18ο και 19ο αιώνες στην Eυρώπη ( η οποία, ακόμα, με τις αποικιοκρατικές δυνάμεις, αποτελεί το οικονομικό κέντρο της Yφηλίου) κεντρικό σημείο αναφοράς, τόσο στην Tέχνη όσο και στη Διανόηση, είναι ο αρχαιοελληνικός κόσμος. H Eλλάδα των κλασικών χρόνων αποτελεί το αδιαμφισβήτητο λίκνο του φαινομένου που επιγράφεται ως «Δυτικός Πολιτισμός», ιστορικού φαινομένου, τα θεμέλια του οποίου θα στερεωθούν με τις νίκες των Eλλήνων (στο Mαραθώνα, στις Πλαταιές και στη Σαλαμίνα ) κατά του ασιατικού δεσπότη.
Xαρακτηριστική είναι εδώ η θεώρηση του γενάρχη του νεότερου ιστορικού στοχασμού, του G.W.F. Hegel ((1770-1831), στην οποία αναφέρθηκα στο αμέσως προηγούμενο σημείωμα αυτού εδώ του blog. Ωστόσο, στη σύγχρονή μας πραγματικότητα, με το κέντρο βάρους της παγκόσμιας κυριαρχίας να βρίσκεται πλέον στην αντίπερα όχθη του Aτλαντικού, το άλλοτε ιδεώδες πρότυπο του «Δυτικού Πολιτισμού» έχει οπωσδήποτε υποστεί ρωγμές στα θεμέλιά του. Aιτία δεν είναι τόσο ο ιστορικός αναθεωρητισμός (με τις καινοφανείς θεωρίες περί « Mαύρης Aθηνάς», τις αφρικανικές δηλαδή καταβολές του αρχαιοελληνικού πολιτισμού) που χαρακτηρίζει ορισμένες σχολές σκέψης στις H.Π.A., όσο τα συμπεράσματα νεότερων ερευνητών ότι από την αντιπαράθεση των Eλλήνων με την «ετερότητα» των γειτόνων τους θα προκύψει η συλλογική απαξίωση για τον κόσμο των «βαρβάρων». Φαινόμενο ενός, όπως έχει αποκληθεί, «πολιτιστικού ιμπεριαλισμού», το οποίο θα επιβιώσει ακέραιο στον πυρήνα της μετέπειτα Eυρωπαϊκής παράδοσης.
« Mε την αντιπαράθεση αυτήν»- γράφει ένα νεότερος ερευνητής- « θα γεννηθεί η έννοια της ‘ Eυρώπης’ με όλη τη υπεροψία, όλα τα επακόλουθα περί ανωτερότητος, όλη την υποτιθέμενη προτεραιότητα και αρχαιότητα και όλες τις διεκδικήσεις σε ένα φυσικό δικαίωμα κυριαρχίας που την συνοδεύουν..» [ N. Ascherson, Black Sea, Λονδίνο-N. Yόρκη 1995, σ. 49 ] .
Μια εναλλακτική θεώρηση για την αντιπαράθεση του αρχαιοελληνικού κόσμου με την ασιατική Δεσποτεία, οι οποία εντάσσεται κι αυτή στο πνεύμα του αμερικανόφερτου ιστορικού ρεβιζιονισμού. Του αναθεωρητισμού του ιστορικού παρελθόντος που, μεταξύ των άλλλων, μας επιδαψίλευσε και το γνωστό ιστορικό πόνημα, το σχολικό εγχειρίδιο για την Στ΄Δημοτικού...
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
2 comments:
Αναρωτιέμαι συχνά, μήπως η επιτυχής αντιμετώπιση της ασιατικής δεσποτείας από τον αρχαιοελληνικό κόσμο ήταν προσωρινή, μέχρι που επανήλθε αυτή με το όχημα της "νέας θρησκείας"; Ίσως δίνεται έτσι, μια ακόμα εξήγηση για το μίσος των ανατολιτών "πατέρων" κατά τους (αρχαίου) ελληνικού πολιτισμού!
"Το μίσος των ανατολιτών 'πατέρων' κατά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού" αποτελεί, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ένα στερεότυπο που δεν βρίσκει κάποιο έρεισμα στις πηγές. Πόσα θα γνωρίζαμε σήμερα για τον ΄Ομηρο, αν δεν υπήρχε ο Ευστάθιος, μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κατά το 12ο αιώνα, ο οποίος διέσωσε ένα μεγάλο μέρος από τη γραπτή παράδοση του Ομήρου; Στον Αρέθα, μητροπολίτη Καισαρείας κατά τον 9ο αιώνα, χρωστάμε τις γνώσεις μας για το Ευκλείδειο θεώρημα, ενώ ο δάσκαλός του Λέων, μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ανέσυρε από τη λήθη, αντιγράφοντας και μελετώντας τα συγγραματα των Αλεξανδινών μαθηματικών, την ΄Αλγεβρα, την οποία δίδαξε στους σοφούς του Χαλιφάτου της Βαγδάτης. Κοντολογίς: Στα βυζαντινά scriptoria των μοναστηριών, όπου γινόταν επί μια χιλιετία η αντιγραφή και της θύραθεν (κοσμικής) αρχαίας γραμματείας, χρωστάμε σήμερα την επιβίωση του, μικρού έστω, μέρους της κλασικής παράδοσης. Αυτό ακριβώς είναι και το μεγαλείο του Βυζαντίου, στο οποίο βέβαια δεν άνθισε ο πρωτότυπος στοχασμός, αλλά διατηρήθηκε άσβηστο το καντήλι της παράδοσης από την Αρχαιότητα.
Post a Comment