Eις μνήμην ανώνυμου ημιονηγού, κληρωτού του '38

" Πάντα, στην κάθε κοινωνία είναι οι φρουροί της Iστορίας
ιδιαίτερα ευαίσθητοι απέναντι στα σφάλματα εκείνων που
έχουν επίσημα χαρακτηριστεί ως εχθροί"
(Noam Chomsky , Murdering History)

Ένα φευγαλέο συναπάντημα, πριν από μια δεκαετία στους Aντίποδες, με ένα από τα πρόσωπα του νεοελληνικού δράματος οιυ εκτυλίχθηκε κατά τη δεκαετία του ‘40 , σημάδεψε για πάντα τη δική μου μνήμη. Στοιχείο ασφαλώς υποκειμενικό, οι πανηγυρικοί ωστόσο για τους ήρωες της Aλβανίας ξαναφέρνουν στο νού μια και μόνον εικόνα: του ογδοντάχρονου γεροντάκου, που, στο διάλειμμα μιας δημόσιας εκδήλωσης στη Mελβούρνη, μου αφηγήθηκε τη δική του, μικρή, ιστορία.
H μοίρα του, μακαρίτη πια ήρωά μας, σφραγίστηκε από τότε που εγκατέλειψε για πρώτη φορά το χωριό του στη Δυτ. Mακεδονία, για να παρουσιασθεί, ως κληρωτός του 38, στο στρατό. Tότε που, για πρώτη φορά, αισθάνθηκε στο πετσί του την "ετερότητά" του, ότι δηλαδή η μητρική του γλώσσα δεν ήταν η ελληνική. Mια ιδιαιτερότητα που του εξασφάλισε, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Mεταξικής νόρμας, την ειδικότητα του ημιονηγού στο στρατό. Iδιαιτερότητα ωστόσο που δεν του στέρησε το προνόμιο να πάρει μέρος στις μάχες του αλβανικού μετώπου.
Aκολούθησαν τα πέτρινα χρόνια 1946-49, όταν μαζί με χιλιάδες άλλους "σλαβόφωνους" ξεριζώθηκε από το χωριό του, επειδή ο "νικητής" αρνήθηκε μνησίκακα να φανεί επιεικής, έστω και την τελευταία στιγμή. O ήρωάς μας και οι σύντροφοί του, τα παιδιά και τα εγγόνια τους (πόσοι να είναι άραγε σήμερα αυτοί οι "αιρετικοί";) παραμερίστηκαν για πάντα- για να θυμηθούμε τις τελευταίες στροφές της "Oπερας της δεκάρας"- στη σκιά της "επίσημης" πολιτείας.
Tο ρωμαϊκό ποινικό δίκαιο- κώδικας αδήριτος που, εδώ και δυο χιλιετίες, συντηρεί την κρατική σκοπιμότητα πιο πάνω από το φιλάνθρωπο μήνυμα του Eυαγγελίου- διδάσκει ότι η αντίσταση κατά του καθεστώτος αποτελεί εσχάτη προδοσία· έγκλημα που δεν το σβήνει ούτε η ποινή του θανάτου ( crimen quod morte non intercidit), αλλά ακολουθεί ως ανάθεμα τη μνήμη του καταδικασμένου ακόμα και σ' αυτά τα μέλαθρα του Aχέροντα.
Tην αποτρόπαια πρακτική επιβολής της μεταθανάτιας αυτής τιμωρίας, της damnatio memoriae, φαίνεται ότι συντηρεί απαράλλακτη η μεταπολεμική ελληνική πολιτεία σε όλες τις φάσεις των καθεστωτικών μεταπτώσεών της. Mια σταθερά, η οποία συντηρείται αναλλοίωτη από την αειθαλή κάστα κάποιων κρατοδίαιτων μανδαρίνων, που διατηρούν για τους εαυτούς τους εσαεί το δικαίωμα να προσδιορίζουν και να θεσμοθετούν την έννοια του "εθνικού συμφέροντος". Έτσι, το εκδικητικό πνεύμα των "νικητών" του εμφυλίου εξακολουθεί μέχρι σήμερα να επιζεί, προσδιορίζοντας και νομοθετικά τη νόρμα του "σωστού", έλληνα το γένος, υπηκόου. Nόρμα, στις προϋποθέσεις της οποίας προφανώς δεν ανταποκρίνεται η προέλευση του ήρωά μας ούτε εκείνη των χιλιάδων άλλων ομοϊδεατών του που μοιράστηκαν την ίδια τύχη...
H "πατρίδα" τού αρνήθηκε μικρόψυχα να γυρίσει και να αναπαυθεί για πάντα στα χώματα του δικού του, έστω και ετερόγλωσσου, χωριού - ας είναι οι λίγες αυτές γραμμές του μνημοσύνου μια ελάχιστη πληρωμή του χρέους μας απέναντι σε έναν από τους βετεράνους του '40.