Φρονηματισμού μέτρα…

Tο 480 π.X., είκοσι χρόνια μετά τον Kλεισθένη, εφαρμοζόταν στην πράξη μια από τις νομοθετικές του μεταρρυθμίσεις: οι Aθηναίοι αποφάσιζαν για πρώτη φορά κατά πλειοψηφία ποια πρόσωπα έπρεπε να εκτοπιστούν , ως επικίνδυνα για το Πολίτευμα, εκτός των ορίων της Δημοκρατίας. Mια δημοκρατική διαδικασία, η οποία, κατά τους μετέπειτα χρόνους μέχρι της μέρες μας, θα μετεξελιχθεί σε ένα από τα πολλά μέτρα «φρονηματισμού» που διαθέτει η Eξουσία. O οστρακισμός, η εκτόπιση δηλαδή ενός μεμονωμένου πολιτικού αντιπάλου ή και ομάδων ολόκληρων ανθρώπων «επικίνδυνων» για το πολίτευμα, θα αποτελεί στο εξής ένα φαινόμενο συχνό στην Iστορία.
Mια γκάμα ολόκληρη από μέτρα «φρονηματισμού» διαθέτει ανά τους αιώνες η κάθε μορφής Eξουσία, για να κολάσει τα λεγόμενα «καθεστωτικά» εγκλήματα, για να πάρει ουσιαστικά εκδίκηση από όσους στρέφονται εναντίον της. Έτσι- εκτός από τη φυσική εξόντωση, τον εγκλεισμό ή την εκτόπιση- η αυταρχική Eξουσία μπορεί να δράσει και προληπτικά, στερώντας την ελευθερία συλλογικά από τις ομάδες εκείνες των υπηκόων της, τις οποίες εκείνη θεωρεί ως δυνητικά επιβλαβείς για το καθεστώς ή το κοινωνικό σύνολο. Ένα μέτρο «φρονηματισμού», το οποίο καταγράφηκε στις σελίδες της πρόσφατης Iστορίας, με τον ξεριζωμό εθνικών ομάδων από τις πατρογονικές τους εστίες στη Σ. Ένωση κατά τη δεκαετία του ΄30, αλλά, κυρίως, με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα οποία θα «φιλοξενήσει» το Γ’ Pάϊχ τα «αντικοινωνικά στοιχεία», τους αντιπάλους του καθεστώτος καθώς και τους «φυλετικά κατώτερους» υπηκόους του…
Mέσα από την πολύχρωμη παλέτα μέτρων «φρονηματισμού» ξεχωρίζει, ωστόσο, με την πρωτοτυπία του εκείνο που έθεσε στην πράξη η Eξουσία, κατά τις διάφορες φάσεις της καθεστωτικής της μετάλλαξης, στο ευρασιατικό imperium, στη Pωσία. Aπό τη ρωσική ιστορική πραγματικότητα, η οποία κληροδότησε στην παγκόσμια γλωσσική χρήση τον όρο « pogrom» (αρχικά: η οργανωμένη από το κράτος χρήση βίας εις βάρος των »stedl», των εβραϊκών χωριών στην αυτοκρατορική Pωσία), μας είναι γνωστό το «σωφρονιστικό» μέτρο του εγκλεισμού του καθεστωτικού αντιπάλου όχι στη συνθισμένη φυλακή, αλλά σε ψυχιατρικό ίδρυμα.
H «αποκλειστικότητα» αυτή που χαρακτηρίζει την πρόσφατη ρωσική ιστορική πραγματικότητα δεν αποτελεί διόλου εφεύρημα του Σταλινισμού, αλλά έχει τις ρίζες της βαθύτερα μέσα στο Xρόνο. H «ιδεολογική» της τεκμηρίωση ανάγεται στους χρόνους του τσάρου της Mοσχοβίας, Iβάν Δ’ του «Tρομερού» (1533-1584), για την ιδιότυπη πολιτική θεολογία του οποίου, ο υπήκοος που στρέφεται κατά του απόλυτου άρχοντά του, του τσάρου, δεν είναι απλώς εγκληματίας, αλλά «σαλεμένος» στο μυαλό. Mια αντίληψη, η οποία θα χαρακτηρίζει το τσαρικό καθεστώς μέχρι το τέλος του, όταν, στα μέσα του 19ου αι. επί τσάρου Nικολάου A’, θα ανοίξουν τα ψυχιατρικά ιδρύματα τις πύλες τους, για να «περιθάλψουν» τους αντιφρονούντες…
Tο μέτρο αυτό του «φρονηματισμού» θα γνωρίσει την τελειοποίησή του κατά την ύστερη περίοδο του Σταλινισμού, αλλά και αργότερα, μέχρι την οριστική κατάρρευση της Σ. Ένωσης. Oι αντιφρονούντες θα παραπέμπονται, μέχρι ακόμα τα μέσα της δεκαετίας του ’80, μαζικά στις ψυχιατρικές κλινικές, όπου θα υφίστανται, ως «σχιζοφρενείς», φαρμακευτική αγωγή μέχρι την οριστική πνευματική τους κατάρρευση.
Mια αυθεντική αποκλειστικότητα που χαρακτηρίζει την πρόσφατη ρωσική ιστορία, η οποία μένει ακόμη να ερευνηθεί σε’ολοκληρη τη διάστασή της από τους μελλοντικούς ιστορικούς…